Categorie: België vs Nederland

Utrecht in het nieuws! De Utrechtse politie postte op zijn Instagram over een vier-jarig jongetje dat er in zijn uppie met de autosleutels op uit ging om een stukje te rijden en het nieuws werd opgepikt door de nationale én internationale media.

Het verhaal “liep met een sisser af”, in andere woorden, er is niets ergs gebeurd, maar dat had wél gekund. Ik zag dat de Engelstalige media dit vertaald hadden met “with a sizzle”, wat ik geen goede vertaling vond, maar toen ik in deze Nederlandse uitdrukking dook, bleek dat het een bijzonder lastig te vertalen geval te zijn!

Vlaams versus Nederlands

Het blijkt dat mijn uitleg hierboven van “met een sisser aflopen” een Nederlandse uitleg is. In Nederland betekent “met een sisser aflopen” dat iets geen ernstige gevolgen heeft terwijl dat wel had gekund. In België betekent “met een sisser aflopen” dat iets op een teleurstelling of een mislukking uitloopt.

Vrijwel omgekeerde betekenissen dus!

Die sisser verwijst naar vuurwerk dat niet knalt, maar een sissend geluid maakt.

Nederlanders zeggen blijkbaar: “Oh jee, vuurwerk in huis! Dat had naar kunnen knallen, gelukkig was het uiteindelijk maar een sisser”

Terwijl Belgen zeggen “Hee, kijk, vuurwerk, wat leuk! (2 minuten later) Oh, ik had gehoopt op mooie knallen, maar het was maar een sisser, wat een teleurstelling.” (Dit heb ik zelf bedacht, maar het lijkt me zo.)

Hoe vertaal je “met een sisser aflopen” voor Nederlanders het beste naar het Engels?

Er is geen leuke Engelse uitdrukking die hetzelfde betekent. Ik pleit daarom voor een saaie vertaling in de trant van “he was lucky, it could have been much worse.” of “it could have ended in tears, but it didn’t“.

In het verhaal van het jongetje hierboven hadden ze ook kunnen kiezen voor “all’s well that ends well” (=eind goed, al goed).

In bepaalde contexten is “to blow over” een goede vertaling – een situatie leek vervelend te worden, maar gelukkig is men het kort daarop weer vergeten.

“To get off lightly” betekent dat je een zware straf had kunnen krijgen, maar dat de straf uiteindelijk wel meevalt. In sommige contexten dus ook een mogelijke vertaling.

Maar goed, je zult het met me eens zijn dat alle mogelijke vertalingen niet echt het sjeu hebben van het origineel, en/of erg beperkt inzetbaar zijn. Ik ben met geen enkele vertaling echt tevreden, en zet daarom deze uitdrukking in mijn categorie “vrijwel onmogelijk te vertalen”.

Hoe vertaal je “met een sisser aflopen” voor Belgen het beste naar het Engels?

Als iets op een teleurstelling of mislukking uitloopt, dan hebben Engelstaligen ineens wel heel wat uitdrukkingen om uit te kiezen. Zou Nederland vol zitten met optimisten terwijl België en de hele Engelstalige wereld vrij pessimistisch is? Wie weet!

Een vergelijkbare uitdrukking met dezelfde beeldtaal van een teleurstellend stuk vuurwerk is “to go up in smoke“. “Her dreams went up in smoke.”

Een andere optie is “it all came to nothing“. We had high hopes for that project, but it all came to nothing. Of “it was a let-down” We had high hopes for that project, but in the end, it was a let-down. “Well, that was an anticlimax. Of natuurlijk het letterlijke “it was a disappointment” of “we were disappointed” of “we were disillusioned“. (disillusioned = teleurgesteld)

Een leuke uitdrukking om mee te spelen is misschien “to be all dressed up with nowhere to go“. Je had je op iets verheugd, maar dat gaat nu niet door.

Ze passen niet allemaal in alle contexten, hier twee voorbeelden:

Belgisch-Nederlands	Engels
We hadden ons verheugd, maar het event werd afgelast, dus de avond liep met een sisser af.	We were looking forward to it, but the event was cancelled, so it was quite a let-down. (…), so it was a bit of an anti-climax. (…), so we ended up being all dressed up with no place to go. (…), so we ended up being quite disappointed.
Haar droom om astronaut te worden liep met een sisser af.	Her dreams to become an astronaut went up in smoke. Her dreams all came to nothing.

Deze vertalingen liever niet

The Guardian en The Independent kiezen voor “it ended with a sizzle“, maar dat vind ik geen goed gelukte vertaling. Bij “sizzle” denk ik aan het geluid dat een worst maakt in een pan. Een duik in een Engelstalig corpus leert mij ook dat het geen gebruikte uitdrukking is. Ik denk dat Engelstaligen “it ended with a sizzle” niet goed zullen begrijpen.

Behalve het “to end with a sizzle”, zie ik ook veel de vertaling “to fizzle out”. Deze vertaling is zowel voor de Nederlandse als voor de Belgische betekenis niet juist.

“To fizzle out” betekent dat er langzaamaan minder energie in iets zit, dat bijvoorbeeld een roddel langzaam uitsterft omdat de interesse verloren gaat. “Een langzame dood sterven” of “langzaam uitdoven” zou je in het Nederlands zeggen.

Interest in the Segway simply fizzled out. After the hype of the early 2000, the strange two-wheeled vehicle is an oddity on the street nowadays.

Heddwen Newton is an English teacher and a translator from Dutch into English. She thinks about languages way too much, for example about how strange it is that these little blurb things are written in the third person.

Heddwen has two passports, two children, two smartphones, two arms, two legs, and two email newsletters.

Meer lezen? GA NAAR EEN WILLEKEURIG ARTIKEL

Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.

Bron foto: flickr.com/photos/laffy4k, CC BY 2.0