Categorie: Heddwen Vs het woordenboek

Ik ben het vaak niet eens met online woordenboeken en machinevertalingen. Maar soms ben ik het ook oneens met een “officieel” woordenboek zoals de Van Dale. Gebeurt niet vaak, maar als het gebeurt, krijgt de post deze categorie.

Hoe zeg je “artiest” in het Engels?

Nederlands: artiest / Engels: performer

Een klassieke false friend die misschien geen false friend meer genoemd kan worden: artiest. Oude schoolboeken zeggen dat dat een valse vriend is met het Engelse “artist”, maar intussen is dat niet meer 100% waar. Hoe dat zit, bespreek ik hieronder.

Het Nederlandse woord “artiest” verwijst naar iemand die iets uitvoert voor een publiek. Bijvoorbeeld een zanger, acteur, goochelaar, muzikant of stand-up comedian. In principe is de vertaling naar het Engels voor dit soort mensen “performer“. “Entertainer” kan ook nog.

Het Engelse woord “artist” betekent “kunstenaar”. Someone who makes art.

Probleem 1: Engelse “performers” zijn zichzelf “artists” gaan noemen

Wanneer het precies is begonnen kan ik niet zeggen, maar het is intussen heel normaal voor Engelstalige zangers, acteurs, muzikanten etc. om zichzelf en elkaar “artist” te noemen. Denk maar aan “the artist formerly known as Prince“.

Dat betekent dat het dus niet echt fout meer is om “artiest” te vertalen met “artist”.

Maar de intentie achter de twee woorden is anders. Engelstalige artiesten (performers) noemen zich graag kunstenaar (artist) omdat ze daarmee willen uitdrukken dat ze Kunst maken. Ze vinden zichzelf geen ordinaire entertainer, ze vinden zichzelf een schepper van kunst.

Het Nederlandse woord “artiest” heeft die betekenis niet. Dus toch anders.

Probleem 2: Nederlanders weten niet meer wat “artiest” betekent

Binnen Nederland wordt “artiest” intussen met het Engelse “artist” verward, waardoor de betekenissen helemaal door elkaar gaan lopen.

Taal verandert. Wie weet wat de toekomst brengt, wellicht is dit artikel over 10 jaar wel helemaal achterhaald. We zullen zien!

Nederlands: kunstenaar / Engels: artist

Dwaze False Friend Dagen

September 2022 is voor mij het moment om alle valse vrienden die ik nog klaar had staan te bespreken. Allemaal eruit, twee voor de prijs van één, hoppa!

Heddwen Newton heeft intussen al 555 woorden en uitdrukkingen behandeld op hoezegjeinhetEngels.nl. Voor 2 Euro kun je haar daarvoor bedanken. Heddwen is docent en vertaler Engels.

Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.

Bronnen foto’s: zanger: Thibault Trillet, Pexels, kunstschilderes Andrea Piacquadio, Pexels

Hoe zeg je “mimiek” in het Engels?

Nederlands: mimiek / Engels: facial expressions

Als je in het Nederlands “mimiek” zegt, dan bedoel je iemands gezichtsuitdrukkingen, en ook hoe iemands gezichtsuitdrukkingen in elkaar overgaan. Vaak heb je het ook over de handgebaren en lichaamstaal, maar de gezichtsuitdrukkingen zijn het belangrijkst. Dat eerste kun je ook in het Engels vatten, maar dat tweede is in het Engels een stuk lastiger. Bovendien is “mimiek” een false friend met het Engelse “mimic” of “mimicry”, wat iets heel anders is.

De beste vertaling voor “mimiek” is “facial expressions”, eventueel met “and gestures” of “and body language” erachter. Dat is natuurlijk veel meer een mond vol dan ons mooie, korte “mimiek”.

Ik zie aan je mimiek dat je niet gelukkig bent.I can see from your facial expression that you are unhappy.
Mimiek is een belangrijk deel van communicatie.Facial expressions and gestures are an important part of communication.
Let maar even op zijn mimiek, je kunt zien dat hij zenuwachtig is.If you follow his facial expressions and gestures you can see how nervous he is.
Take a look at his face, you can tell he’s nervous. (geen 100% vertaling, wel wat een Engelstalige zou zeggen in dit geval)
Ze heeft een hele toffe mimiek.moeilijk te vertalen
I love the way she moves when she talks.
I love her facial expressions and body language.
I love the way her personality shows in her facial expressions and gestures.
I love her facial features (= gelaatstrekken), I love the way they move.

Een valse vriend die vaak misgaat

Kijk je in een online woordenboek, dan zie je dat “mimiek” vaak vertaald wordt door “mimicry”. Online woordenboeken halen hun gegevens van bestaande vertalingen op het internet, dus dat betekent dat het (professionele) vertalers zijn die deze fout vaak maken.

De reden is, denk ik, dat vertalers Engels die het Nederlands als tweede taal spreken het toch wat minder gangbare Nederlandse woord “mimiek” niet kennen, en dénken dat er “mimcry” bedoeld wordt. Dat past namelijk vaak best in de zin.

Neem de zin “die acteur is bekend vanwege zijn veelzijdige mimiek”. Zo’n Engelse vertaler vat dat op als “die acteur is bekend geworden omdat hij zo veelzijdig mensen na kan doen”. Kan best. Dus zoekt hij het verder niet op, maar vertaalt het als “mimicry” of “mimic” (= nabootser; “that actor has become famous because he is such an impressive mimic“).

Nederlands: nadoen / Engels: mimicry

Alle niet-kloppende vertalingen op een rijtje

“Mimic” en “mimicry” kloppen dus nooit als vertaling. Maakt niet uit hoeveel (online) woordenboeken deze vertaling geven. KLOPT. NIET. NOOIT. IN GEEN ENKEL GEVAL. (Laat het me vooral weten in de comments als je denkt dat ik het mis heb.)

“Mimiek” kán in het Nederlands ook verwijzen naar de kunst van het mimetheater, dus van die witte clowns die aan gebarenkunst doen. Dan is de vertaling “mime”. Maar ik heb het idee dat ook de vertaling “mime” vaker misgaat dan goed. Dat vertalers denken “oh, het gaat om theater, dan zal het wel om mime gaan”, terwijl het dus eigenlijk over de gezichtsuitdrukkingen en bewegingen van de acteur gaat.

Verder heb ik ook “sign language” gezien. Dat betekent “gebarentaal”, dus hoe dove mensen met elkaar praten, en klopt dus zeker niet.

Dwaze False Friend Dagen

September 2022 is voor mij het moment om alle valse vrienden die ik nog klaar had staan te bespreken. Allemaal eruit, twee voor de prijs van één, hoppa!

Heddwen Newton heeft intussen al 555 woorden en uitdrukkingen behandeld op hoezegjeinhetEngels.nl. Voor 2 Euro kun je haar daarvoor bedanken. Heddwen is docent en vertaler Engels.

Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.

Bronnen foto’s: dame die lacht: Andrea Piacquadio, Pexels, mimespeler: flickr.com/photos/aedeacon (cropped), CC BY 2.0

Hoe zeg je “uitdagend” in het Engels?

De letterlijke vertaling naar het Engels van “uitdagend” is natuurlijk “challenging“, maar met deze vertaling ben ik vaak niet zo tevreden. Dat is omdat in het Nederlands “uitdagend” leuk is, en spannend, terwijl het Engelse “challenging” vaak een negatieve nasmaak heeft.

Zo vertaalde ik laatst een tekst voor de HR afdeling van een bedrijf dat zijn toekomstige werknemers een “uitdagende omgeving” beloofde. Maar toen ik daar “challenging environment” van maakte, klonk het ineens veel minder leuk. Bij een “uitdagende omgeving” denk ik “yes, interacties en opdrachten die op het randje liggen van mijn kunnen en daarom interessant en activerend zijn!”. Bij “challenging environment” denk ik “oh jee, vervelende collega’s waar ik mee moet leren werken, en een baan die eigenlijk wat te moeilijk is”.

Ik kies daarom vaak voor woorden als “inspiring” en “motivating“. Of ik schrijf de zin wat om en maak er iets van als “it will be a fun challenge” om dat negatieve eruit te halen.

Help je mee dit artikel te verbeteren?

Ik ben ook maar een mens, en soms heb ik iets mis. Weet jij een vertaling die ik nog niet had verzonnen, of heb je iets anders over dit artikel aan te merken? Ik hoor het heel graag! Laat het me hieronder weten, of stuur een mail naar info (a) hoezegjeinhetEngels.nl. Ik pas zo nodig mijn artikel aan, zodat bezoekers aan mijn site altijd de best mogelijke informatie krijgen!

Heddwen Newton heeft intussen al 555 woorden en uitdrukkingen behandeld op hoezegjeinhetEngels.nl. Voor 2 Euro kun je haar daarvoor bedanken. Heddwen is docent en vertaler Engels.

Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.

Bron foto: Davidson Free Media, Pexels

Hoe zeg je “huisstijl” in het Engels?

Nederlands: huisstijl / Engels: visual identity

Echt zo’n woord waarvan je zou verwachten dat er een prima Engelse term voor is, omdat er zoveel Engels wordt gebruik in de design-wereld. Maar “huisstijl” is moeilijker te vertalen dan je zou denken. En nee, de vertaling is niet simpelweg “house style”. (Al zie ik die vertaling heel, heel vaak!)

Ik vind “visual identity” de beste vertaling, en anders moet je het doen met iets met “design”. “The company’s distinctive design“, “corporate design” of iets dergelijks.

Dat je zorgt dat je huisstijl overal in doorklinkt zodat je als bedrijf heel herkenbaar wordt heet in het Engels “branding“.

Deze liever niet

De officieële woordenboekvertaling is “corporate identity” (=bedrijfsidentiteit). Ik vind het een rotterm, omdat het echt ontwerpersjargon is. Waar “huisstijl” voor niet-ontwerpers meteen duidelijk is, verwijst “identity” voor normale Engelstaligen toch vooral naar het algehele beeld dat mensen van een bedrijf hebben. Zet je er “visual” voor, dan snappen ze wel dat het om de visuele aspecten gaat, maar zet je er “corporate” voor, dan horen mensen “bedrijfsidentiteit”. Is het een patserig bedrijf, een milieubewust bedrijf, een onpersoonlijk bedrijf? Dat soort werk.

Bovendien maakt dat “corporate” het veel te groot – je lokale boekenwinkel kan best een “huisstijl” hebben, maar een “corporate identity”? Dat klinkt veel te groots.

Weet jij nog een goede vertaling voor “huisstijl”? Ik hoor het graag!

Waarom niet “house style”?

Nederlands: (schrijf)huisstijl / Engels: house style
(in dit geval van de “Which?”, de Britse consumentenbond. Schrijfstijl: Informeel, gewone-mensentaal, duidelijk en to-the-point antwoord geven op wat mensen echt willen weten.)

Dit wordt een gevalletje “Heddwen Vs Het woordenboek” – in sommige woordenboeken staat namelijk dat “house style” wel degelijk in het Engels het gedeelte van de “corporate identity” is dat verwijst naar de standaarden van de grafische vormgeving. Volgens mij is dat verouderde informatie.

“House style” verwijst in het Engels namelijk naar de SCHRIJFSTIJL van publicaties. Gebruikt een bepaalde krant Amerikaanse of Britse spelling? Schrijven ze voor een bepaalde doelgroep? Mogen er scheldwoorden gebruikt worden of liever niet? Dát wordt er in het Engels bedoeld met “house style”: de typische schrijfstijl van een bepaalde publicatie.

Deze twee betekenissen bijten elkaar natuurlijk nogal – schreef je vroeger over een krant dat hij een bepaalde “house style” had, dan wist de lezer niet of je het over de grafische elementen of over de schrijfstijl had. Die tweede betekenis heeft nu dus gewonnen.

Niet doen dus, ook al zeggen online woordenboeken dat het okee is, een Engelstalige zal de term niet goed begrijpen.

Help je mee dit artikel te verbeteren?

Ik ben ook maar een mens, en soms heb ik iets mis. Weet jij een vertaling die ik nog niet had verzonnen, of heb je iets anders over dit artikel aan te merken? Ik hoor het heel graag! Laat het me hieronder weten, of stuur een mail naar info (a) hoezegjeinhetEngels.nl. Ik pas zo nodig mijn artikel aan, zodat bezoekers aan mijn site altijd de best mogelijke informatie krijgen!

Dwaze False Friend Dagen

September 2022 is voor mij het moment om alle valse vrienden die ik nog klaar had staan te bespreken. Allemaal eruit, twee voor de prijs van één, hoppa!

Heddwen Newton heeft intussen al 555 woorden en uitdrukkingen behandeld op hoezegjeinhetEngels.nl. Voor 2 Euro kun je haar daarvoor bedanken. Heddwen is docent en vertaler Engels.

Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.

Bron foto: Michael Steinberg, Pexels

Hoe zeg je “zo gek als een deur” in het Engels?

Een grappige uitdrukking, “zo gek als een deur”, want wat is er eigenlijk zo gek aan een deur?1 Maar belangrijker nog (voor deze site dan): wat voor opties heb je in het Engels als je wilt zeggen dat iemand goed gek is?

Er zijn héél veel Engelse opties voor gekke Harries, geesteszieke dwazen, mensen die niet goed snik zijn… Maar er zijn ook veel problemen. Dit artikel is daarom nogal lang geworden!

Mijn favoriete vertaling? “Nutty as a fruitcake” (“nutty” betekent “gek” en een “fruitcake” is een taart met flink veel gedroogde vruchten en noten2 “notig als een vruchtentaart” dus). Wat ik hieraan zo goed vind, is dat deze uitdrukking lekker gek en grappig is zoals “gek als een deur” bij ons ook, én dat de uitdrukking in zowel Amerikaans als Brits Engels gebruikt en begrepen wordt.

Andere opties zijn “he has a screw loose” of “he is out of his tree“. Niet universeel bekend, maar iedereen zal ze wel begrijpen in context, denk ik. En anders los je het saaier op met “he’s (a bit) crazy” of “he’s (a bit) cuckoo“.

“Cuckoo” is intussen wat ouderwets, maar aan de andere kant daardoor wel weer grappig. Ook goed aan “cuckoo” is dat het zowel Brits als Amerikaans Engels is (je zult hieronder zien dat dat een uitzondering is).

Gek zijn heet vaak anders in Amerikaans en Brits Engels

Hoe leuk ook, “he’s round the bend” (UK) of “round the twist” (UK) zullen door de meeste niet-Britten3 niet begrepen worden.

“He’s behaving like he has bats in his belfry” is dan juist weer Amerikaans. Ik kende hem zelf niet voordat ik dit artikel ging schrijven. De betekenis wordt uit de context natuurlijk wel duidelijk, ook omdat iedereen de term “batty” of “bats” kent in de betekenis “gek” (al is “batty” voor mij als Britse weer een vergeetachtig oud vrouwtje).

De volgende woorden zijn ook allemaal te regionaal voor teksten die voor een algemeen Engelstalig publiek bedoeld zijn (al zullen ze over het algemeen wel begrepen worden, denk ik)

bonkers (UK)

daft (UK)

mental (UK)

barking (UK) (afgekort van “barking mad”)

kooky (US)

screwball (US)

to be a basket case (US)

wacky (US)

loonie (US)

fruit loop/ loopie (US)

cuckoo for Cocoa Puffs (US)

Over deze vertalingen heb ik wat te mekkeren

“He’s out of his mind” of “he’s unhinged” vind ik wat te sterk voor “zo gek als een deur”. Maar als je te maken hebt met iemand die echt de weg kwijt is en wat gevaarlijk (of je wilt gewoon lekker overdrijven), dan kan het natuurlijk wel. Idem voor “unbalanced”, “unzipped”, “deranged” en “crazed”.

“He’s not right in the head” betekent “hij is niet goed bij zijn hoofd” of zelfs “hij is geestelijk gehandicapt” en is niet grappig. Niet leuk als je het over iemand zegt.

Verder zie ik online nog “crazy like a fox“. Dit Amerikaanse idioom betekent dat je gek overkomt, maar eigenlijk heel gewiekst en slim bent. In sommige contexten misschien een goede vertaling, maar let op dat niet-Amerikanen hem over het algemeen niet kennen.

Alles met “mad” raad ik ook af (ja, echt)

Soms doe ik het gewoon, op deze site: me de woede van een oudere generatie Britten op de hals halen. In Internationaal Engels4 hebben we namelijk een probleem met het woord “mad”. Amerikanen begrijpen dit als “boos”, oudere Britten begrijpen dit als “gek”. Het Amerikaanse gebruik is intussen zo aanwezig op het Internet en andere media dat jongere Engelstaligen over heel de wereld eerst heel goed naar de context moeten kijken voordat ze weten wat er bedoeld wordt.

Mijn advies is daarom: blijf helemaal bij het woord “mad” weg. Zeg “angry”, “annoyed” of “cross” als je “boos” bedoelt, en zeg “crazy” of “insane” als je “gek” bedoelt. Dan weet je zeker dat iedereen je bedoeling goed interpreteert.

En dan moet ik dus ook met enorm veel verdriet afraden om “mad as a hatter” en het wat minder gebruikelijke “mad as a March hare” te gebruiken. Die geweldige uitdrukkingen die door Lewis Carol extra beroemd gemaakt zijn in zijn “Alice in Wonderland”.

Ik ben docent Engels, mensen. Zet me voor 30 tieners en ik kan met gemak een 50-minuten-durend, gepassioneerd betoog houden over hoe het werk van Lewis Carol nu nog ons denken en onze cultuur beïnvloedt. Dit doet mij meer pijn dan jullie. Oudere Amerikanen zullen de uitdrukking echt wel kennen en correct interpreteren, maar de jongere generatie? Er zullen er toch veel zijn die zullen denken dat er “boos als een hoedenmaker” bedoeld wordt (de wat nare interpretatie van Johnny Depp zal niet hebben geholpen). Aangezien er zoveel andere opties zijn: toch maar niet. (Auw! Mijn hart!)

Ook “stark raving mad” valt om deze reden af, evenals “mad as a brush“, “mad as a box of frogs” en “barking mad“. Ze zijn zo leuk! Het is zo jammer!

Deze vertalingen raad ik écht af

“Bananas” betekent alleen in de UK dat je gek bent. In US Engels gaat dit meer om wild, extreem enthousiast gedrag. (“The crowd went bananas.”)

“Moonstruck”: dit in de UK intussen ouderwetse woord voor “gek” betekent in US Engels dat je heel erg verliefd bent.

“Flaky” betekende vroeger “excentriek” maar wordt tegenwoordig vooral gebruikt om iemand aan te duiden die niet goed kan plannen en organiseren en daarom nooit zijn afspraken nakomt.

*Crazy as mud-bugs on a griddle* is geen bestaande uitdrukking, maar deel van de ondertiteling van één bepaalde Amerikaanse serie. Een reden dat online woordenboeken zo gevaarlijk zijn.

Help je mee dit artikel te verbeteren?

Ik ben ook maar een mens, en soms heb ik iets mis. Weet jij een vertaling die ik nog niet had verzonnen, of heb je iets anders over dit artikel aan te merken? Ik hoor het heel graag! Laat het me hieronder weten, of stuur een mail naar info (a) hoezegjeinhetEngels.nl. Ik pas zo nodig mijn artikel aan, zodat bezoekers aan mijn site altijd de best mogelijke informatie krijgen!

Dit artikel is op 24-08-2022 aangepast. Ik heb mijn wat warrige eerste versie wat aangepast, en ik heb suggesties van een oplettende lezer toegevoegd. Bedankt, Dani 🙂

Footnotes

(Wat zijn het er veel, deze keer, he?)

1Het antwoord is dat “deur” een oud woord is voor “nar” of “zot”. Beetje jammer, ik vind het juist zo grappig, die vergelijking met zo’n banaal gebruiksobject…

2Minder lekker dan je zou denken, kan ik melden na een 30-jaar-durende verplichte eetsessie ervan elk jaar met Kerst. Tegenwoordig maak ik een ander soort taart voor mijn eigen kinderen met Kerstmis.

3Australië en Nieuw-Zeeland doen in dit geval met de UK mee. Voor mij is “round the twist” zelfs extreem Australisch, omdat ik met een Australische kinderserie ben opgegroeid die zo heette 🙂 (Goed nieuws: alle afleveringen staan op YouTube!)

4Internationaal Engels bestaat niet. Onhandig voor Nederlanders, die over het algemeen het liefst in Internationaal Engels willen schrijven, aangezien hun doelgroep zo gemixt is. Daarom probeer ik toch advies te geven over het niet-bestaande Internationaal Engels, zo goed als het kan.

Heddwen Newton heeft intussen al 555 woorden en uitdrukkingen behandeld op hoezegjeinhetEngels.nl. Voor 2 Euro kun je haar daarvoor bedanken. Heddwen is docent en vertaler Engels.

Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.

Bron beeld: craiyon.com (dit is online software die plaatjes genereert n.a.v. een geschreven omschrijving. Dit kwam eruit toen ik “crazy as a door” invoerde. Freaky, he?)

Hoe zeg je “roeien met de riemen die je hebt” in het Engels?

Als je in het Nederlands zegt “roeien met de riemen die je hebt” dan zeg je in het Engels vaak iets van “you have to make do with what you’ve got“. (= Je moet het zien te redden met dat wat je hebt.) Wat minder fantasievol dan bij ons, misschien, maar wel duidelijk.

“To make do with what you have” kan ook. “Got” en “have” betekenen in dit geval gewoon hetzelfde. Andere varianten zijn “to work with what you have” of “to work with what you’ve got“, “to use whatever means you have“(= de middelen gebruiken die je hebt), “to do what you can with what you’ve got“, “to do the best you can given the circumstances“, “make do with what you are given” en nog wel een aantal andere varianten.

Andere opties die in de buurt komen zijn:

“Make the best of it” of “make the best of a bad situation” (= er het beste van maken)

“To play the hand you are dealt with” (= je moet spelen met de kaarten die je hebt gekregen)

“To roll with the punches” (= een boxer doet dit als hij zich laat meebewegen met een slag waardoor de stoot minder hard aankomt. In overgankelijke zin betekent het tegenslagen accepteren en er flexibel mee omgaan)

En dan hebben we natuurlijk nog het mooie “when life gives you lemons, make lemonade“. Die zal niet altijd passen als vertaling, maar is wel heel geliefd in Engelstalig gebied.

Genoeg om uit te kiezen, dus!

Welke vertalingen vind ik niet zo goed?

In mijn oude papieren Van Dale spreekwoordenboek uit 1989 staat “who has no horse may ride on a staff”. Dit moet je zeker niet gebruiken, het is geen bestaande uitdrukking (meer), en een Engelstalige zal je niet begrijpen. Op het hele grote internet zie je dat deze uitdrukking alleen gebruikt wordt op een handvol sites die allemaal door niet-native speakers zijn geschreven (en de spreuk waarschijnlijk uit een vergelijkbaar oud woordenboek hebben gehaald).

Heb je een moeilijk te vertalen woord?

Is er een woord of uitdrukking waarvan je altijd denkt “hoe zeg ik dat nou in het Engels?” Laat het me dan weten! Dat kan gewoon hieronder in de comments of op mijn contactpagina.

Heddwen Newton heeft intussen al 555 woorden en uitdrukkingen behandeld op hoezegjeinhetEngels.nl. Voor 2 Euro kun je haar daarvoor bedanken. Heddwen is docent en vertaler Engels.

Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.

Bron foto: Heorhii Heorhiichuk, Pexels

Hoe zeg je “wie niet sterk is, moet slim zijn” in het Engels?

“Wie niet sterk is moet slim zijn” was één van mijn lievelingsspreekwoorden toen ik een klein, zwak meisje was, en ik weet nog dat ik toen al discussieerde met mijn Britse moeder wat de beste vertaling naar het Engels was (deze site zat er al vroeg in). Het woordenboek gaf “necessity is the mother of invention”, wat ik toen al nergens op vond slaan, en nu nog steeds. Gelukkig is er nu: het internet.

Er is geen Engelse uitdrukking die precies hetzelfde betekent, dus hebben vertalers hun eigen verzinsels gemaakt, en ik dit geval zitten er wat mooie vondsten tussen. Mijn favoriet is “wisdom is better than strength“. Dit is geen gevestigde uitdrukking in het Engels, maar hij loopt zó lekker en is zo duidelijk dat de Engelstalige lezer bijna zal denken dat het een bestaande uitdrukking is.

Een andere mooie is “if you aren’t big and strong, you have to be cunning“. Ook hier: geen gevestige uidrukking in het Engels, maar hij loopt lekker en zal door iedereen begrepen worden.

“If you are not strong, (you should) be smart” is nog letterlijker vertaald. Deze vind ik minder mooi, ik zou de andere twee aanraden. Maar hij kan wel.

Bestaande Engelse uitdrukkingen die niet precies hetzelfde betekenen, maar wel in de buurt komen, zijn:

“If you can’t outrun them, you have to outsmart them” (= als je niet sneller kunt zijn, wees dan slimmer) Ik kende hem nog niet, maar hij past als vertaling bijzonder goed. Amerikaans, maar wordt internationaal zonder twijfel ook goed begrepen.

“Don’t work hard, work smart” betekent dat je minder hard hoeft te werken als je slimme oplossingen implementeert. Excel gebruiken in plaats van handmatige berekeningen te doen, bijvoorbeeld.

“If you can’t beat them, join them” (= als je je tegenstander niet kunt verslaan, doe dan juist met ze mee)

Heb je een moeilijk te vertalen woord?

Is er een woord of uitdrukking waarvan je altijd denkt “hoe zeg ik dat nou in het Engels?” Laat het me dan weten! Dat kan gewoon hieronder in de comments of op mijn contactpagina.

Heddwen Newton heeft intussen al 555 woorden en uitdrukkingen behandeld op hoezegjeinhetEngels.nl. Voor 2 Euro kun je haar daarvoor bedanken. Heddwen is docent en vertaler Engels.

Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.

Bron foto: Annushka Ahuja, Pexels

Hoe zeg je “plaatsvervangende schaamte” in het Engels?

De Britse versie van The Office – zoveel plaatsvervangende schaamte dat de Amerikaanse remake zich genoodzaakt zag de karakters aan te passen

Wat is “plaatsvervangende schaamte”?

Als iemand iets gênants doet, dan zal hij of zij zich schamen (of het niet in de gaten hebben). Iemand die het voorval heeft gezien, kan last hebben van plaatsvervangende schaamte. Het is een heel menselijk iets. Ook al zit je zelf niet in de situatie, toch heb je ook last van dat ongemakkelijke gevoel.

Samantha is veel te dik voor die broek, ik kan het niet aanzien, ik krijg elke keer dat ik het zie zoveel last van plaatsvervangende schaamte.

Ik heb een hekel aan sitcoms zoals “Curb Your Enthusiasm” waar de karakters zichzelf de hele tijd voor gek zetten. Ik houd niet van dat gevoel van plaatsvervangende schaamte.1

Hoe vertaal je “plaatsvervangende schaamte” het beste naar het Engels?

In principe is de vertaling “I felt embarrassed for him/her” of “I feel embarassed on behalf of that person“. Dat betekent “ik schaam me namens die ander” en is dus soms een goede vertaling maar vaak ook niet.

Het nieuwerwetse woord dat Engelstaligen in deze situatie gebruiken is “to cringe“. Je krijgt dan “I cringed when I saw that“, “that was cringeworthy” of (zo nieuw dat hij door veel mensen als fout zal worden gezien) “that was so cringe“.

Samantha is much too fat for those trousers, I can hardly look, every time I see them I cringe.

Welke vertalingen vind ik niet zo goed?

Woordenboeken geven “vicarious embarassment” maar dat is zo’n ongebruikelijk Engels dat de meeste Engelstaligen het niet zullen begrijpen.

Heb je een moeilijk te vertalen woord?

Is er een woord of uitdrukking waarvan je altijd denkt “hoe zeg ik dat nou in het Engels?” Laat het me dan weten! Dat kan gewoon hieronder in de comments of op mijn contactpagina.

Heddwen Newton heeft intussen al 555 woorden en uitdrukkingen behandeld op hoezegjeinhetEngels.nl. Voor 2 Euro kun je haar daarvoor bedanken. Heddwen is docent en vertaler Engels.

Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.

1 Een uit het leven gegrepen voorbeeld. Als Britse krijg ik vaak van mensen te horen dat ze zó dol zijn op Engelse humor. Blackadder en Fawlty Towers en The Inbetweeners enzo. Ze gaan er dan vanuit dat ik die humor ook leuk vind, vanwege mijn accent. Ik moet dan toegeven dat ik er, hoewel ik ermee ben opgegroeid, niet zo goed tegen kan. Ik kijk ze wel, maar dan in kleine stukjes. Ik kijk liever Amerikaanse series.

Hoe zeg je “toezichthouder” in het Engels?

toezichthouder = watchdog

Betekenis 1: toezichthouder op het werk

Heb je het over de toezichthouder die op je werk of een school rondloopt om te kijken of iedereen het werk wel goed doet, dan noem je dat “supervisor“.

Betekenis 2: controlerend orgaan aangesteld door de overheid

Een door de overheid aangestelde toezichthouder op bijvoorbeeld de bouw of het onderwijs heet in het Engels een “regulator”, of iets als “regulatory body“. “Watchdog” wordt in deze context ook populairder. “Supervisory organisation” of iets dergelijks kan ook.

Ik zie regelmatig de vertaling “supervisor” in deze context, maar daar ben ik het niet mee eens. Als Engelstalige denk ik bij het woord “supervisor” echt aan een mens, een manager in een fabriek ofzo, en het corpus bevestigt mij daarin.

Betekenis 3: een onafhankelijke, maatschappelijke toezichthouder

Een mens of groep mensen die waakt over bv de ethische behandeling van patiënten of de rechten van consumenten wordt in het Engels een “watchdog” genoemd. Vind je dat iets te stom klinken, dan kun je “watchdog group” of “watchdog organisation” zeggen.

Heddwen Newton heeft intussen al 555 woorden en uitdrukkingen behandeld op hoezegjeinhetEngels.nl. Voor 2 Euro kun je haar daarvoor bedanken. Heddwen is docent en vertaler Engels.

Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.

Bron foto: flickr.com/photos/rolfdietrichbrecher, CC BY-SA 2.0

Hoe zeg je “prikkels” in het Engels?

Wat betekent “prikkel”?

Ik wil het hebben over het woord “prikkels” in de context van dingen die binnenkomen uit je omgeving, je ziet het vooral in de context van “overprikkeld raken”.

“Simon vond de kermis vreselijk. Er waren zoveel prikkels: harde muziek, fel licht, mensen die tegen je aanstoten, etensgeuren. Om gek van te worden.”

Hoe vertaal je “prikkels” het beste naar het Engels?

De normale vertaling van “prikkel” is “stimulus“, maar die vertaling klopt eigenlijk alleen in de context van wetenschappelijk onderzoek. De hond van Pavlov, bijvoorbeeld, hoorde telkens een belletje rinkelen voordat hij te eten kreeg. Dat belletje was de prikkel, “stimulus” in het Engels. (Jaja, ik heb psychologie gestudeerd mensen, ik weet dingen!)

In de context zoals hierboven is een veel betere vertaling “sensory information“. “Sensory input” kan eventueel ook.

“Overprikkeling” noem je dan “information overload” of “sensory overload”. Hier een Engelstalig voorbeeld met deze woordkeus.

Heb je een moeilijk te vertalen woord?

Is er een woord of uitdrukking waarvan je altijd denkt “hoe zeg ik dat nou in het Engels?” Laat het me dan weten! Dat kan gewoon hieronder in de comments of op mijn contactpagina.

Heddwen Newton heeft intussen al 555 woorden en uitdrukkingen behandeld op hoezegjeinhetEngels.nl. Voor 2 Euro kun je haar daarvoor bedanken. Heddwen is docent en vertaler Engels.

Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.

Bron foto: flickr.com/photos/wikidave, CC BY-SA 2.0