Ik kreeg van Sander de volgende vraag op mijn contactpagina:
Bij het invullen van persoonsgegevens vind ik het altijd lastig met namen omdat ik een doopnaam en een roepnaam heb en volgens mij bestaat dit in het Engels niet op dezelfde manier als in het Nederlands. Hierdoor is het ook lastig uit te leggen aan niet Nederlandstaligen. Weet jij wat een vertaling is voor ‘roepnaam’?
Je bent niet de enige met deze vraag, Sander! Het probleem voor Nederlanders dat wij een verschil kennen tussen “doopnaam”, “roepnaam” en “bijnaam”, die in het dagelijkse Engels niet bestaat. Je “doopnaam” is je voornaam zoals die in je paspoort staat (vaak is dat er meer dan één, dan heb je dus meerdere doopnamen). Een “bijnaam” is een naam die je af en toe gebruikt, of die bepaalde vrienden of familieleden gebruiken, terwijl je “roepnaam” je dagelijkse naam is die je gewoon heel je leven gebruikt.
Om mijn vader maar even als voorbeeld te nemen (telg uit een Brabantse katholieke familie, kind nummer drie van negen!) Zijn doopnamen zijn Wilhelmus Antonius Willibrordus, zijn roepnaam is Willem, en zijn bijnaam is (echt waar) Willem Weemoed, omdat hij jarenlang waard was van Café Weemoed in Tilburg.
In de Engelstalige wereld is dit niet gebruikelijk, en daarom hebben ze ook geen gangbaar woord voor “roepnaam”, ze hebben alleen het woord “nickname” (=bijnaam).
Toch zijn er in de Engelstalige wereld best een aantal mensen te vinden die de naam in hun paspoort nooit gebruiken. Het beroemdste voorbeeld is Prince Harry, die eigenlijk Henry heet. Ik kan me best voorstellen dat Harry iets zou zeggen als “well, Harry isn’t really my nickname, it’s just my name, everybody says Harry*”, toch wordt er in bijvoorbeeld dit artikel gesproken over “nickname”, omdat de schrijver geen beter Engels woord kon verzinnen.
Denk ook aan alle Sarahs die Sally heten, Williams die Bill heten, Elisabeths die Liz heten, Margarets die Peggy heten, enzovoort, enzovoort.
*disclaimer: ik ken Prince Harry niet persoonlijk.
Hoe vertaal je “roepnaam” het beste naar het Engels?
Stel dat mijn vader op het vliegveld is, een douanemedewerker zijn paspoort geeft, en dat die medewerker vervolgens vraagt “what is your first name?”. Dan zou hij iets kunnen zeggen als:
My legal name is Wilhelmus, but I go by Willem
The name in my passport is Wilhelmus, but people call me Willem
My real name is Wilhelmus, but please call me Willem
My real name is Wilhelmus, but my preferred name is Willem
In deze situatie klinkt “my nickname is Willem” erg raar, want in deze situatie is je bijnaam niet relevant.
In vrijwel alle andere gevallen zou hij op de vraag “what is your name” gewoon “Willem” antwoorden, natuurlijk.
Als je roepnaam één van je doopnamen is
Sommige mensen hebben hun tweede of derde voornaam als roepnaam. Dat komt in Engelstalig gebied wat vaker voor en is dus makkelijker uit te leggen. Meghan Markle, bijvoorbeeld, heet eigenlijk Rachel Meghan Markle. Hier een link naar een lijst van beroemdheden die bekend zijn onder hun tweede of derde voornaam.
In dit geval zeg je:
“I’m Stephen in my passport, after my dad, but I go by my middle name, Dennis.” (middle name = naam tussen eerste voornaam en achternaam in, óók als dit meerdere namen zijn, dan zijn dit allemaal “middle names”. Dus het maakt niet uit of je roepnaam je tweede voornaam van drie is, of je derde voornaam, bovengenoemde zin blijft okee.)
Hoe leg je het fenomeen “roepnaam” uit aan buitenlanders?
Sander zegt dat het fenomeen van roepnamen lastig uit te leggen is aan niet-Nederlandstaligen. Dat klopt. Misschien dat Prince Harry kan helpen. Je kunt iets zeggen als: “I always go by Willem, I’m only Wilhelmus in my passport. Did you know Prince Harry’s real name is Henry? It’s like that.” Of, als je geen opmerkingen wilt krijgen over of je koninklijk bloed hebt “Did you know Kit Harington’s real name is Christopher? It’s like that.” (Harington werd als kind al “Kit” genoemd, toen hij nog gewoon een klein niemandje was in Engeland, voor het geval men gaat argumenteren dat dit alleen iets is voor beroemdheden.)
Of, als je er meer achtergrond in wil “In my country, many people have a “calling name”. It’s more than a nickname, because everybody uses it, but it is not the first name in their passport. I know it doesn’t make a lot of sense, it’s just a traditional thing.“
(Als iemand mij een reden kan geven dat roepnamen ook daadwerkelijk nut hebben, en meer zijn dan alleen een wat vreemde traditie, dan hoor ik het graag! Alle Nederlanders die het fenomeen in het buitenland moeten uitleggen, en vervolgens de vraag moeten beantwoorden “but why?” zijn je dankbaar!)
Hoe zit het dan met “usual name”, “given name” en “calling name”?
Er is een officiële juridische vertaling van “roepnaam”, namelijk “usual name“. Maar dit is geen bekende term, en “usual” kan ook “alledaags” betekenen waardoor het een verwarrende term is voor niet-juristen. Als je iets zegt als “Willem is my usual name,” dan gaan mensen je echt heel raar aankijken, want ze zullen het opvatten als “Willem is mijn gewoonlijke naam.” “Uh, okay, so what is your unusual name?” zou ik dan vragen.
“Common name” is hetzelfde verhaal met extra probleem dat “common” ook nog eens “ordinair” kan betekenen.
In het woordenboek zie ik “given name”. “Given name” is een ander woord voor “voornaam” die ook kan verwijzen naar meerdere voornamen bij elkaar, maar je hebt niets aan dit woord als je wilt differentiëren tussen doopnaam en roepnaam.
Dan hebben we nog “calling name“, de taalkundige term voor roepnaam, maar deze term is nog onbekender dan “usual name”.
“Usual name” en “calling name” zijn wel woorden die je kunt gebruiken als je het fenomeen “roepnaam” uit wilt leggen. “Calling name” heeft daarbij voor mij een streepje voor omdat het een letterlijke vertaling is van “roepnaam”.
Als je een Engelstalig formulier invult, dan zul je moeten kiezen, want er is maar één vakje. Worden je gegevens met de gegevens uit je paspoort vergeleken (bijvoorbeeld een formulier voor het aanvragen van een visum), vul dan je doopnaam in. Is het een informeel formulier, bijvoorbeeld een aanmelding voor een feest, vul dan je roepnaam in.
Bij twijfel zou ik je doopnaam kiezen: dat je anders genoemd wilt worden, kun je altijd later nog uitleggen, maar als mensen je gegevens met je paspoort gaan vergelijken en concluderen dat jij niet de juiste persoon bent, dan zijn de consequenties wellicht problematischer.
Bij een papieren formulier waar je wat meer ruimte hebt, bijvoorbeeld als je voor het eerst bij een nieuwe dokter komt, kun je overwegen om zoiets in te vullen:
First name: Wilhelmus (I go by Willem)
First name: Wilhelmus (preferred name: Willem)
Of andersom:
First name: Willem (legal first name: Wilhelmus)
Roepnaam of doopnaam op je CV?
Een Engelstalig CV is best anders dan een Nederlandstalig CV (tip: vertaal nooit letterlijk je Nederlandse CV naar het Engels, je moet hem echt aanpassen), er staan onder andere minder personalia op, en het is over zijn geheel genomen wat informeler. Ik zou daarom je roepnaam gebruiken, tenzij we het hebben over een hele formele en hoge positie (in de rechtspraak of overheid of iets dergelijks).
Staat je doopnaam op je diploma dan zou ik dat uitleggen op het moment dat je je diploma opstuurt (dat is meestal pas later). Dat is immers meestal ook het punt dat er naar een kopie van je paspoort gevraagd wordt, dus het is niet zo dat ze zullen denken dat je iemand anders bent.
Wil je per se je doopnaam én je roepnaam op je CV, dan zou ik het doen als hierboven.
Willem Jansen (legal first name: Wilhelmus)
of (misschien beter)
Wilhelmus Jansen (goes by Willem)
Maar ik zou het niet doen, hoor!
Dwayne “The Rock” Johnson
In Engelse media worden bijnamen nog weleens tussen aanhalingstekens gezet zoals hierboven. Dit zou ik niet voor je roepnaam doen, ik denk dat dat heel lachwekkend over zou komen.
Ik wil mijn roepnaam op mijn Engelse bankpas
Bij het onderzoek doen voor dit artikel kwam ik regelmatig posts tegen zoals deze van mensen met een roepnaam en doopnaam, die verhuisd waren naar een ander land en graag hun roepnaam op hun bankpas enzovoort wilden in plaats van hun doopnaam. Conclusie: dat kan niet. Het lijkt erop dat je helaas zult moeten accepteren dat als je naar het buitenland verhuist, je je doopnaam op veel meer documenten tegen gaat komen dan dat je hier gewend was.
Wil je toch hierover in gesprek met de bank, dan kun je in dit geval dus wel die juridische term “usual name” gebruiken.
Help je mee dit artikel te verbeteren?
Heb jij een roepnaam die anders is dan je doopnaam? Hoe heb jij het opgelost op je CV? Of heb je nog een andere goede aanvulling? Ik hoor het graag, want ik heet gewoon Heddwen in mijn paspoort dus ik heb hier geen persoonlijke ervaring mee. Laat een commentaar achter onder dit artikel, ik ben je dankbaar!
Taalkundig nerdhoekje
Voor de lezers die net als ik helemaal dol zijn op taalkunde, nog een leuk weetje: “nickname” komt van het Middelengelse “eke name” dat “extra naam” betekent (“eke” is verwant aan ons woord “ook”). Na verloop van tijd versprong de “n” van plek, “an eke name” veranderde in “a neke name” -> “a nickname”. Dit heet “rebracketing” en is SUPERLEUK (maar alleen als je van taalkunde houdt 😉
Dit artikel is op 23-02-2022 bijgewerkt omdat een onvolprezen collega-vertaler Engels de vertaling “preferred name” noemde. En die had ik zelf nog niet bedacht!
Heddwen Newton is docent en vertaler Engels.
Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.
