Categorie: etymologie

Hoe zeg je “leven als God in Frankrijk” in het Engels?

In het Nederlands zeggen we dat iemand leeft als God in Frankrijk als hij of zij het soort leven heeft waar anderen van dromen. Onbezorgd en genietend van lekker eten, een mooi huis etc. In het Engels kun je dat niet vertalen met *living like a God in France*, dat kennen ze niet. Hoe zeg je het dan wel in het Engels? Daar zijn meerdere opties voor.

to be living the good life

to be living a life of luxury

to be living the life of Riley (komt waarschijnlijk van een liedje)

to be living high on the hog (US Engels; letterlijke betekenis: je kunt de hogere, en dus de betere, stukken vlees van het varken betalen)

to live like pigs in clover

to be sitting pretty (= in een goede situatie zitten)

to have it good

Maar ik moet Frankrijk erin houden, wat nu?

Ik heb jarenlang toeristische teksten vertaald, dus ik ben erg bekend met de hobby van marketingtekstschrijvers om deze uitdrukking te gebruiken als het letterlijk over Frankrijk gaat. Ik kan het ze niet kwalijk nemen, want hoe goed is de uitdrukking “leven als God in Frankrijk” wel niet voor ons beeld van Frankrijk?

“to feel like you are living in paradise” is in de context van vakantie misschien een mooie.

“living the good life in France” is wat saai, maar vaak wel een prima oplossing. (Let op, de Engelse uitdrukking is “living the good life”, dat “in France” kun je eraan toevoegen, maar net zo goed “in Spain” of “in Amsterdam”)

Je kunt ook een grapje maken met een Franse uitdrukking die ook voor Engelstaligen bekend is:

“So good it will make you say ‘ooh la la’!”

“Vive la France!”

Deze vertalingen liever niet

Zoals hierboven besproken is de letterlijke vertaling *live like a God in France* betekenisloos in het Engels. Duitsers zeggen het ook, dus die snappen het, maar verder niemand.

Ook andere variaties van “to live like a God” vind ik niet kloppen. Een Engelstalige heeft bij “to live like a God” sterk een idee van iemand die macht heeft over andere mensen, en dat zit er bij onze God in Frankrijk helemaal niet bij in.

Kijk anders ook even hier

Zie ook mijn artikelen over “binnen zijn” en “Bourgondisch“

Heb je een moeilijk te vertalen woord?

Is er een woord of uitdrukking waarvoor je geen goede Engelse vertaling kunt vinden? Laat het me weten op mijn contactpagina, en ik probeer zo snel mogelijk te reageren.

Heddwen Newton is an English teacher and a translator from Dutch into English. She has two email newsletters:
English and the Dutch is for Dutch speakers looking to improve their English, but also for near-native speakers who write, translate into, or teach English. Also interesting for people who like to compare Dutch-speaking culture to everybody else in the world.
English in Progress keeps English speakers up to date on the latest developments in the English language. Subscribers are mostly academics, English teachers, translators and writers.

Meer lezen? GA NAAR EEN WILLEKEURIG ARTIKEL

Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.

Bron foto: Kampus Production, Pexels

Hoe zeg je “op hoge poten” in het Engels?

Als je verontwaardigt bent en iemand terechtwijst, dan doe je dat in het Nederlands “op hoge poten” of “op hoge benen”. In het Engels hebben ze geen manier van zeggen die hetzelfde betekent, “op hoge poten” is onvertaalbaar. Natuurlijk zijn er toch manieren om het in het Engels op te lossen.

NederlandsEngels
Ze ging op hoge poten naar de bank om te klagen.She strode to the bank to complain.

She marched to the bank to complain.

She was indignant, and strode to the bank to complain.

She was outraged, and went to the bank to let them know.
Hij vertrok op hoge poten en kwam niet meer terug.He left in a huff and did not come back.

He left in disgust and did not come back.

He left, outraged, and did not come back.

He left indignantly and did not come back.

He marched right out of the door and did not come back.

Waar komt “op hoge poten” vandaan?

Ik heb geen eenduidig antwoord kunnen vinden, maar het lijkt erop dat we “op hoge poten” zeggen omdat dat de lichaamshouding is die je inderdaad aanneemt als je boos en verontwaardigd bent. Je maakt jezelf een beetje langer. Eigenlijk raar, dus, dat het Engels geen eigen variant van dit idioom heeft.

Heb je een moeilijk te vertalen woord?

Is er een woord of uitdrukking waarvoor je geen goede Engelse vertaling kunt vinden? Laat het me weten op mijn contactpagina, en ik probeer zo snel mogelijk te reageren.

Heddwen Newton is an English teacher and a translator from Dutch into English. She has two email newsletters:
English and the Dutch is for Dutch speakers looking to improve their English, but also for near-native speakers who write, translate into, or teach English. Also interesting for people who like to compare Dutch-speaking culture to everybody else in the world.
English in Progress keeps English speakers up to date on the latest developments in the English language. Subscribers are mostly academics, English teachers, translators and writers.

Meer lezen? GA NAAR EEN WILLEKEURIG ARTIKEL

Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.

Bron foto: Ivan Samkov, Pexels

Hoe zeg je “in de put” in het Engels?

Als je in de put bent, dan ben je neerslachtig, down, depressief. Er zijn genoeg manieren om dit gevoel in het Engels uit te drukken, maar *in the well* staat er niet tussen 😉

Betekenis 1: depressief zijn

Dit is voor mij de gangbare betekenis van “in de put”.

NederlandsEngels
Ik zit in de put.I’m feeling low / down / crummy/ blue

I’m low/ dejected/ glum/ melancholy/ miserable/ sad/ unhappy/ depressed

I’m in a funk.

I’m in low spirits (beetje literair)

I’m down in the dumps
Hij raakt steeds dieper in de put.His depression is getting worse.

He’s becoming more depressed.

He’s sinking into a deeper depression.

He’s falling further into darkness. (erg literair wel)

He’s spiralling (= een vicieuze cirkel van bv steeds meer alcohol drinken)

He’s in an emotional tailspin. (=hij stort helemaal in)

Betekenis 2: in de problemen zitten

Bij mijn onderzoek voor dit artikel ben ik deze betekenis ook tegengekomen. Voor mijn gevoel niet gangbaar, en niet wat “in de put” betekent. Toch noem ik even kort wat mogelijke vertalingen voor deze betekenis.

NederlandsEngels
Ze zit in de put (in de problemen)She’s in trouble

She’s in hot water

She’s in a hole (=dat je in een moeilijke of gênante situatie zit)
Hij raakt steeds dieper in de put. (hij komt steeds dieper in de problemen te zitten)He’s getting into more and more trouble.

He’s sinking into greater depths.

He’s digging an ever deeper hole for himself. (= hij brengt zichzelf dieper in de problemen)

Welke vertalingen vind ik niet zo goed?

Het oude Nederlandse spreekwoordenboek dat Ensie online heeft gezet geeft als Engelse vertaling “to be in the downs“. Dit was wellicht vroeger goed Engels, maar tegenwoordig zegt men dit niet meer.

“to be down in the mouth” is voor mijn gevoel intussen ouderwets, “down in the dumps” klinkt voor mij veel natuurlijker. Maar daar kunnen andere native speakers het best met me oneens zijn!

“to go down the drain” betekent dat geld of moeite verspild wordt. Geen goede vertaling.

Waar komt “in de put zitten” vandaan?

Leuk weetje: de beste theorie voor de herkomst van “in de put zitten” is dat het komt van het spel Ganzenbord. Als je op vakje 31 terechtkomt, de put, dan moet je wachten tot iemand anders je passeert voordat je verder kunt.

Die “strength” in het plaatje klopt niet

Dat het mannetje “strength!” roept in het plaatje hierboven, is een grapje van mij. In het Engels zou je in dit geval iets zeggen als “I wish you all the best!”, “Take care!”, “Chin up!” (UK), “Feel better!” (US) of “Remember, every cloud has a silver lining!”

Meer vertalingen voor “Sterkte!” lees je hier.

Heb je een moeilijk te vertalen woord?

Is er een woord of uitdrukking waarvoor je geen goede Engelse vertaling kunt vinden? Laat het me weten op mijn contactpagina, en ik probeer zo snel mogelijk te reageren.

Heddwen Newton is an English teacher and a translator from Dutch into English. She has two email newsletters:
English and the Dutch is for Dutch speakers looking to improve their English, but also for near-native speakers who write, translate into, or teach English. Also interesting for people who like to compare Dutch-speaking culture to everybody else in the world.
English in Progress keeps English speakers up to date on the latest developments in the English language. Subscribers are mostly academics, English teachers, translators and writers.

Meer lezen? GA NAAR EEN WILLEKEURIG ARTIKEL

Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.

Bron foto: gras: Anton Atanasov, Pexels, tekening: eigen werk. Dit beeld mag vrij gebruikt worden (de foto in de achtergrond is copyright-vrij), wel met verwijzing naar deze site. Ganzenbord: flickr.com/photos/studioalijn

Hoe zeg je “lieveheersbeestje” in het Engels?

Het schattige lieveheersbeestje heet in het Amerikaans Engels een “ladybug” en in Brits Engels een “ladybird“. Wil je lieveheersbeestje dus naar het Engels vertalen, dan zul je een keuze moeten maken.

Als je een internationaal publiek hebt, is mijn raad in dit geval “ladybug“. Veel Engelstaligen kennen deze Amerikaanse term van TV, en de term wordt internationaal steeds populairder. “Ladybird” heeft het probleem dat mensen die het woord niet kennen, zullen denken dat je het over een vogel hebt.

Aangezien “bug” in de Amerikaans-Engelse omgangstaal verwijst naar een kever-achtig insect, hebben Amerikanen een logischere naam gekozen. Engelstalige insectologen zullen het daar echter niet mee eens zijn want heel officieel is een “beetle” (kever) zoals het lieveheersbeestje geen “bug” (halfvleugelig insect). Ze hebben het dus allemaal mis, die Engelsen.

(Het woord ladybug kwam trouwens eerst. De theorie is dat Britten de “bug” naar “bird” hebben veranderd omdat ze “bug” een lelijk woord vonden. Waaróm dat zo was bespreek ik nu even niet, want mensen die op Google zoeken op “lieveheerstbeesje Engels” zijn vrij vaak onder de 18, gok ik zo.)

De “lady” verwijst naar Maria. Ook in Nederland had dit insect vrij lang de naam mariabeestje, en vergelijkbare namen. Dat onze-lieve-heer kwam later pas. Eén theorie is dat men dit insect zo is gaan noemen omdat de kevertjes ongedierte opeten en dus een dank aan God/ Maria / andere goden waard zijn.

Heddwen Newton is an English teacher and a translator from Dutch into English. She has two email newsletters:
English and the Dutch is for Dutch speakers looking to improve their English, but also for near-native speakers who write, translate into, or teach English. Also interesting for people who like to compare Dutch-speaking culture to everybody else in the world.
English in Progress keeps English speakers up to date on the latest developments in the English language. Subscribers are mostly academics, English teachers, translators and writers.

Meer lezen? GA NAAR EEN WILLEKEURIG ARTIKEL

Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.

Bron foto: Pixabay

Hoe zeg je “iets uit je duim zuigen” in het Engels?

Als je iets verzint dat niet waar is, dan zeggen we in het Nederlands dat je het uit je duim gezogen hebt. Deze uitdrukking kun je niet letterlijk naar het Engels vertalen, tenzij je in één bepaald land bent. Lees verder om erachter te komen welk land dat is! (Met een beetje slim nadenken kun je het ook raden 😉 )

Eerst maar even de beste vertalingen naar het Engels. De beste vertaling is wat mij betreft “to pull something out of your hat“. Die lijkt namelijk het meest op onze Nederlandse uitdrukking. Of je zegt gewoon “to make something up” (= iets verzinnen).

Ik wist het antwoord niet, dus ik heb maar iets uit mijn duim gezogen.I didn’t know the answer, so I just pulled something out of my hat.

I didn’t know the answer, so I just made something up.
Vertel me de waarheid. Ben je gisteren echt bij oma langsgeweest of heb je dat uit je duim gezogen?Tell me the truth now. Did you really visit grandma yesterday, or did you just pull that out of your hat?

Tell me the truth now. Did you really visit grandma yesterday, or are you just talking through your hat?

Tell me the truth now. Did you really visit grandma yesterday, or are you just making that up?

Tell me the truth now. Did you really visit grandma yesterday, or are you telling tall tales? (= liegen)

Tell me the truth now. Did you really visit grandma yesterday, or are you talking out of your ass? (US, slang, grof)

In dit land kun je “he sucked it out of his thumb” zeggen

In Zuid Afrika is de uitdrukking “to suck something out of one’s thumb” wel bekend. Hij is overgenomen uit het Afrikaans, en dus een broertje van onze uitdrukking.

In andere Engelstalige landen wordt hij echter niet begrepen, dus tenzij je met een Zuid Afrikaan te maken hebt, kun je hem niet gebruiken.

Engels is een buitenbeentje

Russen, Israëliers, Duitsers, Scandinaviërs, Polen, Tsjechen en vast nog veel meer: ze zuigen allemaal verzinsels uit hun vingers. Niet uit de duim, dus, maar uit de vingers. Dat betekent dat de uitdrukking al heel oud is, en het is daarom opvallend dat de Engelsen hem niet gebruiken.

(Blijkbaar zei men vroeger wel “to suck a thing out of one’s fingers’ ends”, maar in het moderne Engels bestaat dit niet meer.)

Waar komt “uit je duim zuigen” vandaan?

Ik hem meerdere verklaringen gelezen, maar geen enkele met goede bronvermelding. Eén idee is dat nadenkende mensen hun vingers bij hun mond houden. Een ander idee is dat mensen vroeger dachten dat er wijsheid in de vingers zat (maar voor dat tweede heb ik helemáál nergens een goede bron kunnen vinden, alleen een oud Iers verhaal over een meneer die wijsheid uit zijn duim kon zuigen na een bijzondere ontmoeting met een zalm.)

Deze vertaling vind ik niet zo goed

“To pull something out of thin air” is een contaminatie van de bovenstaande uitdrukkingen en “to appear out of thin air” (= uit het niets verschijnen). Native speakers gebruiken hem weleens, maar ik vind hem zelf nog te dicht aanschuren tegen een taalfout.

Heb je een moeilijk te vertalen woord?

Is er een woord of uitdrukking waarvoor je geen goede Engelse vertaling kunt vinden? Laat het me weten op mijn contactpagina, en ik probeer zo snel mogelijk te reageren.

Heddwen Newton is an English teacher and a translator from Dutch into English. She has two email newsletters:
English and the Dutch is for Dutch speakers looking to improve their English, but also for near-native speakers who write, translate into, or teach English. Also interesting for people who like to compare Dutch-speaking culture to everybody else in the world.
English in Progress keeps English speakers up to date on the latest developments in the English language. Subscribers are mostly academics, English teachers, translators and writers.

Meer lezen? GA NAAR EEN WILLEKEURIG ARTIKEL

Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.

Bron foto: Leeloo Thefirst, Pexels

Hoe zeg je “belletje trekken” in het Engels?

Belletje trekken, belletje lellen, belletje leuren of belleketrek (België): je belt aan (of klopt op de deur) en rent dan weg. In Engelstalige landen wordt dit spelletje ook gespeeld, maar ze hebben er nogal veel verschillende namen voor. Dus wat is de beste manier om “belletje trekken” naar het Engels te vertalen?

Nou, die is er dus niet. Net als bij veel van dit soort spelletjes, zijn er enorm veel plaatselijke namen voor. In de UK bijvoorbeeld is één van de bekendste termen “knock knock ginger” of “knock down ginger“.

Als je goed Engels kunt zul je misschien denken dat het woord “ginger” naar een roodharig persoon verwijst, en dan klinkt “knock down ginger” niet zo tof. Maar historisch gezien is dit niet de betekenis. “Ginger” komt in dit geval van “to ginger up” (= activeren), en “knock down” van de neerwaartse beweging van ouderwetse deurkloppers. “Knock down ginger” betekent dus gewoon “aankloppen en wegwezen”.

Ik adviseer als vertaling het Amerikaanse “ding dong ditch“, omdat die net als onze Nederlandse variant met aanbellen te maken heeft in plaats van aankloppen. “Ditch” verwijst in dit geval naar “to ditch something” (= iets achterlaten). Ik denk dat Engelstaligen die deze benaming niet kennen, toch iets met deze term aankunnen. Bij “knock knock ginger” zullen ze het gewoon niet snappen, bovenop het feit dat men dus zal denken dat het iets met roodharigen te maken heeft.

Een andere vertaalmogelijkheid is het Britse “knock and run“, die geeft ook goed weer wat het spelletje precies inhoudt. In de UK hebben alle termen iets met “kloppen”, in plaats van “aanbellen”. Iets als *ring the doorbell and run* bestaat niet (al zou het wel begrepen worden).

Het spelletje zelf wordt wel regelmatig met aanbellen gespeeld, het is niet zo dat Engelse kindertjes altijd op de deur kloppen en nooit aanbellen. Dat “knock” is in dit geval een historische term, omdat het spelletje ouder is dan deurbellen (denk ik dan). Misschien hadden mensen in de UK vooral deurkloppers toen men in Nederland al van die deurbellen aan een touwtje hadden? Wie weet.

Een populair onderwerp voor taalkundigen

Misschien vraag je je af waarom ik dit artikel eigenlijk schrijf. Er zullen niet heel veel Nederlandstaligen zijn die deze vertaling nodig hebben. Dat klopt. Ik wilde vooral een mooi staaltje taalkundig onderzoek delen, namelijk deze kaart van de UK, waar goed wordt aangegeven waar welke terminologie gebruikt wordt.

Ook bij niet-taalkundigen is de benaming van belletje trekken een populair onderwerp. Er zijn diverse twitterpolls geweest over “hoe noem je dit spelletje”, en in populaire dagbladen wordt er ook vaker over geschreven dan je zou denken.

Heddwen Newton is an English teacher and a translator from Dutch into English. She has two email newsletters:
English and the Dutch is for Dutch speakers looking to improve their English, but also for near-native speakers who write, translate into, or teach English. Also interesting for people who like to compare Dutch-speaking culture to everybody else in the world.
English in Progress keeps English speakers up to date on the latest developments in the English language. Subscribers are mostly academics, English teachers, translators and writers.

Meer lezen? GA NAAR EEN WILLEKEURIG ARTIKEL

Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.

Bron foto: Cátia Matos, Pexels

Hoe zeg je “kleur bekennen” in het Engels?

Ik heb het gedaan!

“Kleur bekennen” is zo’n uitdrukking die in het Nederlands niet helemaal eenduidig gebruikt wordt, waardoor de vertaling naar het Engels ook lastig is. Hieronder de betekenissen die de term in het Nederlands kan hebben, en de bijbehorende mogelijke Engelse vertalingen.

Betekenis 1: (politieke) mening publiek maken

Dit thema speelt al een tijdje in de maatschappij en onze vereniging moet nu kleur bekennen.This subject has been a societal issue for a while, and it is time for our club to take sides.

(…) to state our position in clear terms.

(…) to commit to a position.

(…) to nail our colours to the mast. (=je maakt je positie bekend, én bent bereid er tot de laatste snik voor te vechten)

(…) to show our true colours. (=onze ware aard te laten zien)
Als je de politiek in wil, moet je wel bereid zijn kleur te bekennen.If you want to work in politics, you have to have courage in your convictions.

(…) you have to be willing to take sides.

(…) you have to be willing to state your position in clear terms.

Betekenis 2: een geheim (standpunt) prijsgeven

Ik heb het jarenlang geheim gehouden, maar nu moet ik kleur bekennen.I’ve kept it secret for years, but now I have to come clean.

(…) now I have to admit the truth.

(…) now I have to confess the truth.

(…) now I have to lay my cards on the table.

(…) now I have to show my hand.

Betekenis 3: je ware identiteit laten zien

Vanbinnen ben je een feestbeest, en vanavond is het tijd om kleur te bekennen!You’re a party animal on the inside, and tonight is the night to show your true colours!

(…) to show them what you are made of!

Betekenis 4: gebruik als grapje want het verhaal gaat over kleur

Ik heb bijna het gevoel dat “kleur bekennen” vaker wordt gebruikt als grapje dan in de “echte” betekenis. In dat geval heb je als vertaler een Engels idioom nodig dat over kleur gaat, en dat zo goed mogelijk in de context past. Hieronder een paar opties. Ik heb ze niet dikgedrukt omdat het geen echte vertalingen zijn.

Het is tijd om kleur te bekennen: welke haarkleur kies jij deze zomer?It’s time to show your true colours…

Time to lend colour to your life …

Colour yourself happy and …

You’ll pass with flying colours if you…

Let op met uitdrukkingen met “colours”

Vertalers kiezen vaak als vertaling een Engelse uitdrukking waar ook qua letterlijke betekenis iets vergelijkbaars aan is, en in dit geval zijn er voor “kleur bekennen” twee Engelse uitdrukkingen die in de buurt komen en ook met kleur te maken hebben: “nail one’s colours to the mast” en “show one’s true colours”.

“To nail one’s colours to the mast” (ook wel “to pin”) is in dit geval een goede vertaling, al kleeft er wel een extra betekenis aan vast: schepen gaven zichzelf vroeger over door de vlag te strijken. Nagelde ze hun vlag aan de mast vast, dan betekende dat dat ze bereid waren te vechten tot de laatste snik. Die laatste snik, die zit niet in het Nederlandse “kleur bekennen”. Ook ben ik een beetje bang dat niet-native Engelsen deze uitdrukking niet zullen kennen of begrijpen.

“To show one’s true colours” betekent “je ware aard laten zien” en is vaak negatief in betekenis. “I thought I loved her, but then she showed her true colours and now I know how manipulative she is.” Soms een bruikbare vertaling, maar vaak ook niet.

(Overigens, als je Amerikaans Engels gebruikt, schrijf je “colors”. Maar dat wist je waarschijnlijk al!)

Eigenlijk heeft het met kaarten te maken

“Kleur bekennen” komt eigenlijk van het spelen met kaarten, het gaat erom dat je in een kaartspel gedwongen wordt te laten zien welke kleur kaarten je in je hand hebt, Qua historische betekenis zijn de vertalingen “to show your hand” en “to lay your cards on the table” eigenlijk het mooist, want die hebben dezelfde betekenis: laten zien welke kaarten je in je hand hebt. Maar voor het huidige gebruik van “kleur bekennen” zijn ze niet altijd de juiste keuze. Toch leuk om te weten!

Bedankt aan de vragensteller!

Deze vraag is gesteld via Ko-Fi, door een vragensteller die ook nog eens een kopje koffie voor me heeft betaald. Kijk, dat zien we natuurlijk graag 😉 Maar voor de arme sloebers onder ons: vragen stellen kan ook gewoon via het contactformulier!

Heddwen Newton is an English teacher and a translator from Dutch into English. She has two email newsletters:
English and the Dutch is for Dutch speakers looking to improve their English, but also for near-native speakers who write, translate into, or teach English. Also interesting for people who like to compare Dutch-speaking culture to everybody else in the world.
English in Progress keeps English speakers up to date on the latest developments in the English language. Subscribers are mostly academics, English teachers, translators and writers.

Meer lezen? GA NAAR EEN WILLEKEURIG ARTIKEL

Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.

Bron foto: FransA, Pexels

Hoe zeg je “koolzaadolie” in het Engels?

Geen olie die we in Nederlandstalig gebied vaak gebruiken, maar er zijn taalkundig niet één maar vier interessante dingen over te zeggen, dus ik behandel hem lekker toch: “koolzaadolie”. De Engelse vertaling is tegenwoordig vrijwel overal “canola oil“. Maar dat was tot voor kort niet zo…

Interessant ding 1 – rape oil

De correcte vertaling voor “koolzaadolie” is eigenlijk “rapeseed oil“. In de UK en Ierland heet het ook nog steeds zo.

Vroeger heette het zelfs “rape oil“.

Dat zit zo: de plant heette vroeger “rape” (taalkundig gezien een broertje van ons woord “raap”, een wortelknol. Biologisch gezien een broertje van de mosterdplant.).

Had niets met verkrachting te maken, de twee woorden waren gewoon toevallig hetzelfde. Maar omdat men zich er ongemakkelijk bij was gaan voelen, werd de plant vaak “rapeseed plant” genoemd. En de olie “rapeseed oil”.

Echte, onbewerkte koolzaadolie is heel ongezond, de zuren kunnen je hartspieren aantasten. De olie werd vroeger heel beperkt gegeten en in de jaren ’70 zelfs verboden voor menselijke consumptie. Koolzaadolie werd vooral gebruikt voor olielampen.

Interessant ding 2 – merknaam “Canola”

Met een chemisch proces heeft men er toen een wél eetbare vorm van gemaakt, met minder van die gevaarlijke zuren (=acids) erin. Een bedrijf in Canada noemde hun eetbare olie “Canola oil“. Canola staat voor Canada Oil Low Acid1.

Voordeel 1: het verschil met de oude niet-eetbare olie was goed duidelijk
Voordeel 2: de naam klonk leuk Italiaans
Voordeel 3: niet meer dat akelige “rape” in de naam

De naam was blijkbaar zo goed gekozen dat “Canola oil” van een merknaam nu een algemeen gangbare benaming is geworden (in het Engels heet dit “genericization”, in het Nederlands “merkverwatering“). Niet alleen in Canada, maar ook in de VS, Australië en eigenlijk overal behalve Europa.

In het VK en Ierland noemen ze de olie gewoon nog vrolijk “rapeseed oil”. Ik vraag me af hoe lang nog…

Interessant ding 3 – niet raapzaadolie

Naast koolzaadolie bestaat in het Nederlands ook raapolie/raapzaadolie. Die twee zijn bijna hetzelfde maar net niet.

Je zou denken koolzaadolie = cabbage seed oil en raapzaadolie = rapeseed oil, maar dat is niet zo. Onze “raapzaad” is een andere plant dan de “rapeseed plant”.

Ik ben geen plantenbioloog dus ik ga dit niet verder uitleggen (vooral omdat ik het zelf stiekem niet zo goed snap). Maar hiermee zijn “rapeseed oil” en “raapzaadolie” wel false friends, dus ze gaan op mijn lijstje.

Interessant ding 4 – Italiaans

Engelstaligen hebben vaak geen idee van de geschiedenis van de naam “canola oil” en gaan ervan uit dat het een Italiaanse naam is. In het Italiaans heet dit soort olie echter “colza”, en dat komt dan weer uit het Nederlands 🙂

Over andere talen gesproken, ik woon in Duitsland en hier is “Rapsöl” (wat dan weer wél de juiste vertaling is voor “rapeseed oil) ook een hele normale olie. Maar in Nederland kook ik nooit met “koolzaadolie”. Heb ik het gewoon even gemist en is koolzaadolie bij ons ook normaal? En als de olie bij ons inderdaad onbekend is, waarom? Groeit die plant bij ons niet goed? Laat het me weten in de comments!

Heddwen Newton is an English teacher and a translator from Dutch into English. She has two email newsletters:
English and the Dutch is for Dutch speakers looking to improve their English, but also for near-native speakers who write, translate into, or teach English. Also interesting for people who like to compare Dutch-speaking culture to everybody else in the world.
English in Progress keeps English speakers up to date on the latest developments in the English language. Subscribers are mostly academics, English teachers, translators and writers.

Meer lezen? GA NAAR EEN WILLEKEURIG ARTIKEL

1Voor de echte taalnerds: dit is een voorbeeld van redundantie, want eigenlijk staat er dus “Canada lage-zuur olie olie”. Net als PIN nummer (persoonlijk identificatie nummer nummer). Sommige mensen krijgen het hier heel warm van 😉

Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.

Bron foto: flickr.com/photos/taedc

Hoe zeg je “dennenappel” in het Engels?

Nederlands: dennenappel / Engels: pine cone

Een fijne, winterse, klassieke false friend. Nederlanders vertalen “dennenappel” nogal eens met “pineapple”, maar dat is in het Engels natuurlijk een ananas.

De juiste vertaling voor “dennenappel” is “pine cone“. Een “cone” is in dit geval een “kegel”. Ik vind ze niet zo kegelvormig, persoonlijk, zo’n dennenappel, maar goed, een appel is het ook niet, dus nul punten voor allebei de talen wat mij betreft!

Nederlands: ananas / Engels: pineapple

In het Engels heette de “dennenappel” vroeger overigens wél “pineapple“, het grote, exotische fruit is er dan ook naar vernoemd (omdat de vorm er op lijkt). Maar “pine cone” bestaat al sinds 1690 en heeft vrij snel het oude “pineapple” vervangen.

Dat die rare Engelsen het woord “pineapple” hebben gekozen voor het fruit in plaats van een variatie op “ananas” zoals de hele rest van de wereld heeft gedaan, daar bestaan nogal wat memes over. Zoals deze:

Dwaze False Friend Dagen

September 2022 is voor mij het moment om alle valse vrienden die ik nog klaar had staan te bespreken. Allemaal eruit, twee voor de prijs van één, hoppa!

Heddwen Newton is an English teacher and a translator from Dutch into English. She has two email newsletters:
English and the Dutch is for Dutch speakers looking to improve their English, but also for near-native speakers who write, translate into, or teach English. Also interesting for people who like to compare Dutch-speaking culture to everybody else in the world.
English in Progress keeps English speakers up to date on the latest developments in the English language. Subscribers are mostly academics, English teachers, translators and writers.

Meer lezen? GA NAAR EEN WILLEKEURIG ARTIKEL

Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.

Bron foto: Brett Sayles, Pexels

Hoe zeg je “raar” in het Engels?

Nederlands: raar / Engels: strange, weird

Deze wordt meestal op de basisschool al afgeleerd, maar het blijft een grappige false friend: “raar” wordt in het Engels “strange“, en niet “rare” (=zeldzaam). Er zijn in het Engels natuurlijk enorm veel manieren om “raar” te zeggen, waaronder het populaire “weird” en het nieuwerwetse “trippy“. Hier een rijtje:

odd

bizarre (In het Nederlands populair onder roddelende millennials, en in het Engels óók. Bizar, he?)

quirky

eccentric (van een mens)

different (in een zin als “Well, look at that. That’s …. different.”)

unusual

abnormal

weird

trippy

strange

En hoe zit het dan met het Engelse “rare”

Het Engelse woord “rare” betekent zeldzaam, iets dat niet vaak voorkomt, en in principe zou je dat ook kunnen gebruiken voor iets dat vreemd is, want vreemde dingen komen ook niet vaak voor. Dat is ook waar ons woord “raar” vandaan komt – etymologisch gezien is het ook hetzelfde woord, allebei uit het Latijn, maar het Nederlands heeft er een hele andere draai aan gegeven dan het Engels.

In uitgebreide woordenboeken vind je “rare” daarom nog wel als vertaling voor “raar”. Maar de zin *I thought it was rare that he was wearing purple trousers* klinkt heel raar (ha!) in het Engels, en ik kan eerlijk gezegd geen enkel voorbeeld verzinnen waar “rare” een bruikbare vertaling zou kunnen zijn voor “raar”.

Als je veel Amerikaanse films en TV series kijkt zul je vast ook weten dat “rare” ook “niet-doorbakken” betekent als je het hebt over een stuk vlees. Het is een heel specifiek woord, het woord “rare” wordt in het Engels verder niet gebruikt om “rauw”” te betekenen.

Overigens heeft deze tweede vorm van “rare” een hele andere etymologysche achtergrond. Een term voor ongekookt voedsel dat vroeger naar eieren verwees, blijkbaar, dat in de verste verten verwant is aan ons woord “roeren” (maar gek genoeg niet aan “rauw” of “raw”!).

Nederlands: zeldzaam / Engels: rare

Dwaze False Friend Dagen

September 2022 is voor mij het moment om alle valse vrienden die ik nog klaar had staan te bespreken. Allemaal eruit, twee voor de prijs van één, hoppa!

Heddwen Newton is an English teacher and a translator from Dutch into English. She has two email newsletters:
English and the Dutch is for Dutch speakers looking to improve their English, but also for near-native speakers who write, translate into, or teach English. Also interesting for people who like to compare Dutch-speaking culture to everybody else in the world.
English in Progress keeps English speakers up to date on the latest developments in the English language. Subscribers are mostly academics, English teachers, translators and writers.

Meer lezen? GA NAAR EEN WILLEKEURIG ARTIKEL

Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.

Bronnen foto’s: dame in het water (de jas drijft op het oppervlakte, ziet er raar uit, hè?) Rulo Davila, Pexels, vlinder The Spotted Zebra: flickr.com/photos/dany13, CC BY 2.0