Hij staat vaak in rijtjes onvertaalbare Nederlandse woorden, daarbij is het idee van “ijsberen”, op en neer lopen omdat je zenuwachtig bent of je verveelt, helemaal niet zo moeilijk in het Engels te vatten. In het Engels hebben we daarvoor het werkwoord “to pace” (= op en neer lopen/ schrijden… ijsberen, dus). Vaak zegt men iets als “topace up and down” of “to pace around the house“.
Over “ijsbeer”, “ice bear” en “polar bear”
Het lijkt zo logisch om “ijsbeer” te vertalen naar “ice bear”, maar zo heet de gevaarlijke reus in principe niet in het Engels. Een ijsbeer heet in het Engels een “polar bear” (= poolbeer), omdat hij vlak bij de noordpool woont.
Nu zegt Wikipedia dat je een “polar bear” ook een “ice bear” kunt noemen. Ik had daar zelf nog nooit van gehoord, maar ik ben een Engels corpus ingedoken en het wordt inderdaad soms gebruikt; vaak in een literaire context (er zijn meerdere boeken die zo heten), of anders omdat de schrijver in kwestie het woord “polar bear” al heeft gebruikt, en wilde afwisselen.
Wil je als Nederlander eigenwijs zijn en aan het woord “ice bear” vasthouden (Nederlanders zijn graag eigenwijs als het op hun Engels aankomt, kan ik als docent berichten), dan kun je best goedpraten dat je “ice bear” zegt. Toch raad ik het af, ten eerste omdat het klinkt alsof je een taalfout maakt, ten tweede omdat het met een Nederlands accent nogal klinkt als “ice beer”, een bepaald soort bier.
Vertaal niet het een met het ander
Als je het over heen en weer lopen hebt, dan is *polar bears* of *polar bearing* geen goede vertaling. Machinevertalingen willen nog weleens iets als het volgende voortbrengen:
Bron: linguee.nl, november 2022
Oh oh oh oh oh oh oh.
Heddwen Newton is an English teacher and a translator from Dutch into English. She has two email newsletters: English and the Dutch is for Dutch speakers looking to improve their English, but also for near-native speakers who write, translate into, or teach English. Also interesting for people who like to compare Dutch-speaking culture to everybody else in the world. English in Progress keeps English speakers up to date on the latest developments in the English language. Subscribers are mostly academics, English teachers, translators and writers.
Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.
Je bent waarschijnlijk ooit op mijn site terechtgekomen omdat je hebt gegoogled op iets als “zweverig engels”. Naast mijn site kreeg je toen hits als linguee.nl, reverso.net, bab.la, mijnwoordenboek.nl, glosbe.com en tr-ex.me. Dit zijn allemaal bedrijfjes die geld proberen te verdienen met automatisch gegenereerde vertalingen.
Die vertalingen halen ze van openbaar beschikbare bronnen, oftewel vertalingen die al op het web rondzweven. Een dankbare bron is bijvoorbeeld de EU, die al zijn documenten in alle EU-talen laat vertalen en deze online zet in een mooie file waar de vertalingen allemaal netjes naast elkaar staan (een “translation memory”).
Het probleem is dat deze vertalingen niet altijd even goed zijn. Ik loop er even doorheen.
In context was het een prima vertaling, nu niet meer
Sommige bronnen zijn bijzonder bagger. Zo gebruikt glosbe.com ondertitels om vertalingen te genereren, maar zo’n ondertitel is natuurlijk enorm afhankelijk van wat er op het beeld te zien is. Misschien gooit iemand een speelgoedvarken in de lucht en zegt “look, pigs can fly“. Een ondertitelaar wil dan het grapje vertalen, niet de betekenis, en zal kiezen voor iets als “zie je ze vliegen?” Deze twee zinnetjes zijn geen vertaling van elkaar, ze betekenen niet hetzelfde, en ze zouden dus niet naast elkaar in een woordenboek terecht moeten komen. Maar dat gebeurt dan toch.
Zo heb ik voor mijn artikel over “beter één vogel in de hand dan tien in de lucht” best lang gezocht naar hoe de onderstaande vertaling in vredesnaam kon kloppen. Was “better the monkey in your pocket than the one underfoot” een Engelse uitdrukking waar ik nog nooit van gehoord had?
Bron: glosbe.nl1
Het bleek dat de “uitdrukking” een hersenspinsel was van de schrijver van een aflevering van de Engelstalige serie “Endgame”. Ik heb de aflevering niet gezien, maar waarschijnlijk was er een reden waarom deze zin in de context logisch was. De Nederlandse ondertitelaar heeft voor de vertaling “beter één vogel in de hand dan tien in de lucht” gekozen, wat voor die aflevering waarschijnlijk een prima vertaling was. Die vertaling is via Open Subtitles openbaar gemaakt en wordt nu dus door Glosbe.com als bron gebruikt.
Ik denk dat er heel wat mensen zijn die “better the monkey in your pocket than the one underfoot” als bestaande Engelse uitdrukking op zullen vatten, want het klinkt als een prima plausibele vertaling voor “beter één vogel in de hand dan tien in de lucht”. Ik zie beelden voor me van een Nederlander die een presentatie geeft met deze “uitdrukking” groot op een slide, misschien met een leuk plaatje van een aapje erbij, en een Engelstalig publiek dat geen idéé heeft waar hij het over heeft (maar te beleefd is om dat te zeggen!)
Ook deze vreselijke vertaling klopte waarschijnlijk in de context, maar zoals het er nu staat kan ik alleen maar hopen dat er geen argeloze Nederlandse leerling is ergens die deze vertaling voor “nagenieten” heeft gebruikt.
(Bron: Deze heb ik in 2019 een keer bewaard en ik weet niet meer waar ik hem vandaan had. Ik kan hem gelukkig nergens meer vinden!)
Machinevertalingen als bron
Het algoritme van zo’n online woordenboek kan de kwaliteit van een vertaling niet beoordelen en plempt alles wat hij vindt in zijn lijstje. Sommige van die vertalingen zijn machinevertalingen en qua woordenschat én grammatica incorrect.
Bron: glosbe.com, 2021reverso.net, 2022
Een andere brontaal
Het kan zijn dat er een andere brontaal was voor beide vertalingen. Bijvoorbeeld een Japanse tekst (veel OpenSubtitles komen van Mangafilms en -series) die naar zowel het Nederlands als naar het Engels vertaald is, en dan worden die twee naast elkaar gezet, zonder dat er duidelijk gemaakt wordt dat er een andere brontaal was. Dat is vervelend, want de vertaler Japans>Nederlands heeft misschien een hele andere keuze gemaakt dan de vertaler Japans>Engels.
Soms is het zelfs zo dat beide kanten van de vertaling met een machine uit een andere brontaal vertaald zijn. Dan staat er dus slecht Engels én slecht Nederlands.
Bron: glosbe.com, 2021Bron: glosbe.com, 2021
Vrijwilligers denken ‘bekijk het maar’
Die online bedrijfjes hebben de bovenstaande problemen natuurlijk prima door, maar hoe los je dat op? De meest gekozen oplossing: een knop bij elke vertaling waarmee je kunt aangeven dat een vertaling niet deugt. Als iemand op die knop heeft gedrukt, dan staat er de volgende keer een uitroeptekentje bij, om aan te geven dat er iets mis is.
Ik heb misschien drie keer in mijn leven op zo’n knop gedrukt. Vaak werd me daarna gevraagd om me in te schrijven, maar ik wil mijn emailadres niet zomaar afgeven dus dan laat ik het snel zitten.
Er zijn ook wel sites die geen emailadres vragen, maar ik zie zóveel fouten dat het geen enkel nut heeft elke keer te klikken. Het is dweilen met de kraan open.
Ik gok dat bijna alle bezoekers van dit soort sites ook zo denken, dus dan blijven al die foute vertalingen bestaan.
(Uitzondering hierop is Linguee.nl, die freelancers betaalt om de vertalingen door te lopen. Daarover volgende week meer.)
Geen verschil tussen zeldzame en alledaagse vertalingen
Dit volgende punt is een probleem van woordenboeken in het algemeen, niet alleen de gratis online meuk, maar ik noem hem toch even, want juist voor de taalcombinatie Nederlands-Engels is dit een nare instinker als je iets in het woordenboek opzoekt.
Neem dit woordenboekresultaat:
bron: glosbe.com, 2021
Vroeger betekende “braaf” in het Nederlands “dapper“, en was het Engelse “brave” dus een prima vertaling. Tegenwoordig is “braaf” eigenlijk alleen nog maar het tegenovergestelde van “stout”, en is “brave” een false friend. Dat moet je maar net weten als je onderstaande vertaling ziet.
(Overigens ook weer een waardeloze machinevertaling naar het Nederlands als voorbeeldvertaling.)
Omdat het Nederlands en het Engels zo nauw met elkaar verwant zijn, krijg je dit soort problemen vaker. Zo schreef ik laatst een stuk over het woord “schema” waar een vergelijkbaar probleem speelt.
Maar wat is het alternatief?
Ik denk dat Van Dale en Prisma het prima zouden vinden als ik nu zou zeggen: dus betaal voor een abonnement op een gedegen woordenboek! En als je genoeg geld hebt, zou ik dat ook zeker doen.
Maar de laatste keer dat ik in de online Van Dale keek waren de resultaten net zo beknopt als in het papieren woordenboek, en dat vind ik een groot manco. Ik wil graag voorbeelden, en informatie over hoe vaak een bepaald woord gebruikt wordt en in wat voor soort context. Die informatie krijg ik bij de gratis aanbieders. Omdat ik beide talen goed beheers, kan ik het kaf van het koren scheiden, en ben ik daar toch mee geholpen.
Mijn site, de site waar je nu op zit dus, probeert natuurlijk ook een beetje bij te dragen, maar het Nederlands telt tussen de één en de zestig miljoen woorden (!) en ik behandel 4 of 5 woorden en uitdrukkingen per week, dus dat is nogal een druppel in een oceaan.
De conclusie is dus dat het allemaal nogal behelpen is. Mijn tip: vergelijk meerdere bronnen, en kijk vooral ook even in een Engels-Engels woordenboek om de betekenis en het gebruik van een gevonden woord of uitdrukking te staven.
Ik geef volgende week een tip over de beste gratis Engels-Engels woordenboeken online. Anders dan voor het Nederlands is de keuze daar wel reuze, en ook nog eens kwalitatief goed (hoera!).
En vraag vooral ook op mijn contactpagina naar een vertaling die je nodig hebt! De tijden dat ik meteen kon reageren zijn voorbij, maar als je een vraag stelt zul je zien dat er een week of wat later een stukje over verschijnt.
1 veel van mijn voorbeelden komen van Glosbe.com. Dat komt omdat dat een tijdje de plek was waar ik veel heen ging om mijn eigen taalgevoel te toetsen. Intussen ben ik overgestapt op Linguee.nl, die het iets beter doet. Glosbe.com is niet heel veel slechter of beter dan de andere namen die ik hierboven heb genoemd – ze hebben allemaal zo hun voor- en nadelen.
Heddwen Newton is an English teacher and a translator from Dutch into English. She has two email newsletters: English and the Dutch is for Dutch speakers looking to improve their English, but also for near-native speakers who write, translate into, or teach English. Also interesting for people who like to compare Dutch-speaking culture to everybody else in the world. English in Progress keeps English speakers up to date on the latest developments in the English language. Subscribers are mostly academics, English teachers, translators and writers.
Deze is alweer van november vorig jaar, maar hij heeft met Engels te maken, met Nederland, én met vertaling, dus ik dacht ik gooi hem erin.
Wat er waarschijnlijk is gebeurd is dat dit bericht in het Grieks is opgesteld en daarna met een machine naar het Engels is vertaald, waarbij uit het Griekse woord voor Nederland (Κάτω χώρες – letterlijk “lage landen”) “underworld” is gemaakt.
De tweet is verwijderd en voor de goede orde wil ik erbij zeggen dat dit soort foutjes iedereen kunnen overkomen. Maar het is wel een mooi voorbeeld van waarom machinevertalingen gevaarlijk zijn.
Ik zal ooit eens een stukje schrijven over mijn mening over machinevertalingen, maar in het kort: ik denk dat ze de toekomst zijn, en ik denk dat het prima is om ze te gebruiken (deepl.com is naar mijn mening de beste voor Nederlands>Engels), maar als het een belangrijke tekst is: altijd goed na laten lezen door iemand die er écht verstand van heeft!
Sunday Funday
Deze site, hoezegjeinhetEngels.nl, bespreekt Nederlandse woorden die moeilijk naar het Engels te vertalen zijn, zoals hoeveelste en zweverig. Maar zondag is het tijd voor ontspanning en dan zet ik een iets leuks op mijn blog dat met taal of cultuur te maken heeft. Want dat is leuk! 😉
Heddwen Newton is an English teacher and a translator from Dutch into English. She has two email newsletters: English and the Dutch is for Dutch speakers looking to improve their English, but also for near-native speakers who write, translate into, or teach English. Also interesting for people who like to compare Dutch-speaking culture to everybody else in the world. English in Progress keeps English speakers up to date on the latest developments in the English language. Subscribers are mostly academics, English teachers, translators and writers.
“Gunfactor” is een marketingjargonterm die steeds vaker gebruikt wordt. Nederlanders weten vaak niet precies wat ze ermee bedoelen en vertalers weten vaak niet hoe ze het moeten vertalen. Hieronder mijn poging om de juiste betekenis te vinden én de juiste vertaling.
Betekenis 1: als een bedrijf de gunfactor heeft
Als een bedrijf de “gunfactor” heeft, dan willen mensen de producten kopen omdat ze het dat bedrijf gunnen; omdat ze het bedrijf sympathiek vinden, omdat ze het leuk vinden dat het bedrijf uit dezelfde regio komt, en/of meer van dat soort redenen.
Een goede vertaling is in dit geval “customer goodwill“; de positieve manier waarop klanten over een bedrijf denken, en hoe trouw ze aan een bedrijf zijn. Als je als bedrijf veel “customer goodwill” hebt, dan blijven ze je trouw ook als je er een potje van maakt.
Betekenis 2: als een mens de gunfactor heeft
Als je als mens een gunfactor hebt, dan vinden anderen je sympathiek en gunnen je wat. Het is een handige karaktereigenschap om te hebben als je bijvoorbeeld verkoper bent. Er is zelfs een heel boek over geschreven!
Een goede vertaling is in dit geval “likeability factor“. Net zo’n marketingterm, en, je raad het niet, ook hier is een boek over geschreven!
Je kunt ook simpelweg zeggen dat de persoon in kwestie “charming” of “likeable” is.
Voorbeeldvertalingen van “gunfactor”
Jullie bedrijf heeft op het ogenblik de gunfactor, daar moeten jullie gebruik van maken.
Right now your company has a lot of customer goodwill. You should use that.
Crowdfunding acties zijn vaak succesvol vanwege de gunfactor.
Crowdfunding is often successful because people like helping people they know, or people who have a good story.
Die voetballer heeft de gunfactor.
That football player is charming. (=charmant) That football player is really likeable.(=makkelijk aardig te vinden) Everybody loves that football player. People feel that that football player deserves his success.
Wat betekent het woord “gunfactor” niet?
Op vertalersfora heb ik gezien dat sommige vertalers denken dat dit iets met “gunningen” (opdrachten/ aanbestedingen) te maken heeft, en dat je het dus zou kunnen vertalen met iets als “number of projects”. Dit is niet correct. “Gunningen” en “gunfactor” komen beide van het werkwoord “gunnen”, en als je een goede gunfactor hebt, dan krijg je misschien meer gunningen, maar het ene woord komt niet direct van het andere vandaan.
Een andere foutieve betekenis die ik heb gezien is dat het gaat om iemand die anderen ook wat gunt. Dus als je de gunfactor hebt, dan gun je je medemensen een fijn leven. Ook hier ben ik van mening dat dat niet is wat het woord betekent.
Oh jee die machinevertalingen
“Gunfactor” is natuurlijk ook een false friend, want “gun factor” in het Engels betekent iets als “pistoolfactor”. Ik denk niet dat veel Nederlanders deze fout zullen maken, maar machines, daarentegen…
Bron: tellerreport.com (site die artikelen uit internationale media met machines vertaalt en online zet voor advertentie-inkomsten)
Wat denk jij?
Heb je nog een goed idee voor de vertaling van gunfactor, of zoek je een goede vertaling en vind je alle mogelijke vertalingen in dit artikel net niet goed, dan hoor ik het graag hieronder!
Dit artikel is op 06-02-2022 bijgewerkt omdat ik het artikel over Johnny de Mol tegenkwam.
Heddwen Newton is an English teacher and a translator from Dutch into English. She has two email newsletters: English and the Dutch is for Dutch speakers looking to improve their English, but also for near-native speakers who write, translate into, or teach English. Also interesting for people who like to compare Dutch-speaking culture to everybody else in the world. English in Progress keeps English speakers up to date on the latest developments in the English language. Subscribers are mostly academics, English teachers, translators and writers.
Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.
This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may affect your browsing experience.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. These cookies ensure basic functionalities and security features of the website, anonymously.
Cookie
Duur
Omschrijving
cookielawinfo-checkbox-analytics
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Analytics".
cookielawinfo-checkbox-functional
11 months
The cookie is set by GDPR cookie consent to record the user consent for the cookies in the category "Functional".
cookielawinfo-checkbox-necessary
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookies is used to store the user consent for the cookies in the category "Necessary".
cookielawinfo-checkbox-others
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Other.
cookielawinfo-checkbox-performance
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Performance".
viewed_cookie_policy
11 months
The cookie is set by the GDPR Cookie Consent plugin and is used to store whether or not user has consented to the use of cookies. It does not store any personal data.
Functional cookies help to perform certain functionalities like sharing the content of the website on social media platforms, collect feedbacks, and other third-party features.
Performance cookies are used to understand and analyze the key performance indexes of the website which helps in delivering a better user experience for the visitors.
Analytical cookies are used to understand how visitors interact with the website. These cookies help provide information on metrics the number of visitors, bounce rate, traffic source, etc.
Advertisement cookies are used to provide visitors with relevant ads and marketing campaigns. These cookies track visitors across websites and collect information to provide customized ads.