“Gourmetten” bestaat niet in Engelstalige landen en is dus ook niet naar het Engels te vertalen. Iets als *to gourmet* kun je niet gebruiken, want dan krijgen ze echt helemaal het verkeerde idee. Wat je dan wel kunt zeggen bespreek ik hier.
Eerst maar even de vertaling die ik aanraad.
“To choose ingredients from a buffet and prepare your own meal on a tabletop grill“
Je Engelstalige gast zal dan nog steeds verrast worden door de kleine pannetjes, maar daar komen ze wel overheen.
De kortste vertaling die ik kan verzinnen is “to tabletop grill“, maar dat klinkt wel een beetje raar. “We’re going to do some tabletop grilling” klinkt voor mij een tikkeltje beter.
Eventueel, met een dosis humor, iets als “to use a tabletop grill with little pans and hack together your own impromtu meal according to the Dutch tradition that is named, paradoxically,to gourmet“
Eventueel nog erachteraan
“It is similar to the German tradition of raclette, but without the cheese.“
Hoe heet een gourmetgrill in het Engels?
Wil je zo’n ding kopen in een Engelstalig land, dan moet je zoeken op het Duitse woord “raclette”. Duitsers gebruiken namelijk een toestel dat hetzelfde is als onze gourmetgrill, alleen smelten zij kaas in hun kleine pannetjes. Ongezonder, maar wel internationaal bekender.
Maar met alleen het woord “raclette” kom je er ook niet, want racletten bestaat ook in andere varianten. Zwitsers smelten de bovenkant van een hele kaas en strijken dat dan over hun hapjes heen. Geen grill met kleine pannetjes, dus. Je moet daarom heel duidelijk zijn:
“indoor tabletop raclette grill with mini pans“
Waarom moet je wegblijven bij het Engelse woord “gourmet”?
In het Engels wordt “gourmet” gebruikt om aan te duiden dat eten heel luxe en hoogstaand is. Het soort eten in een sterrenrestaurant.
“Gourmet dining” is exclusief dineren. Dat is iets héél anders dan een stukje paprika en een stukje kip in een klein pannetje mieteren om er vervolgens uit recalcitrantie ook nog pannenkoekbeslag overheen te gieten om het geheel vervolgens half-rauw te eten omdat je 5-jarige nichtje dreigt te gaan krijsen als ze haar pannetje nergens kwijt kan.
Ik zie in online woordenboeken véél te vaak “gourmet” gebruikt worden in de vertaling van “gourmetten”. Dat is te wijten aan vertalers met een Engelse achtergrond die Nederlands als tweede taal spreken en ons gebruik van “gourmetten” niet kennen. Die denken dat het iets met luxe dineren te maken heeft. Vertaalmachines doen het vervolgens ook fout.
Bij andere onvertaalbare Nederlandse gebruiken, zoals “dropping” en “sjoelen” raad ik aan om het Nederlandse woord te gebruiken. In dit geval raad ik het juist vehement af, want je toehoorder zal echt een heel verkeerd idee krijgen van wat hem of haar te wachten staat!
Hoe vertaal jij “gourmetten” naar het Engels?
Heb je weleens internationale gasten aan de gourmettafel gehad? Hoe legde je het uit? En wat vonden ze ervan? Ik hoor het graag in de comments!
Heddwen Newton is an English teacher and a translator from Dutch into English. She has two email newsletters: English and the Dutch is for Dutch speakers looking to improve their English, but also for near-native speakers who write, translate into, or teach English. Also interesting for people who like to compare Dutch-speaking culture to everybody else in the world. English in Progress keeps English speakers up to date on the latest developments in the English language. Subscribers are mostly academics, English teachers, translators and writers.
Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.
Nu dat het WK weer begonnen is staat het Engels van Louis van Gaal weer in de spotlights. De misser van afgelopen weekend, *we come an end*, heb ik gisteren besproken. Maar dé klassieker van Van Gaal is natuurlijk: *that is a different cook*. Van Gaal wil daarmee uitdrukken: dat is andere koek, maar zegt in plaats daarvan dat het een andere kok is. Maar hoe vertaal je “andere koek” dan wél naar het Engels?
Betekenis 1: de andere koek is indrukwekkend
In het Nederlands gebruiken we “zo, dát is andere koek” vaak als de situatie indrukwekkend is. De andere koek is héél moeilijk of héél bijzonder of héél mooi of héél gevaarlijk enzovoort.
In dit geval vind ik de beste vertaling “that’s a (whole) different ball game” het mooist. Deze klinkt mij wat Amerikaans in de oren, maar hij wordt overal goed begrepen. Had Van Gaal deze gebruikt, dan was het meteen ook een woordgrapje geweest, want voetbal is letterlijk “a ball game”. Ha, ha, ha. 😉
Dan hebben we ook het Brits klinkende, maar toch internationale, “that’s a different kettle of fish“. Klinkt leuk, want zo Engels, en wordt daarom vaak ingezet als vertaling. Te vaak, naar mijn mening, want die “kettle of fish” verwijst naar een situatie die moeilijk op te lossen is. Gaat je andere koek over iets anders dan een situatie, een activiteit bijvoorbeeld, dan is dit geen goede vertaling. (“A different kettle of plaice”(= een soort vis, namelijk schol) zie je ook weleens, maar die is veel onbekender, ik zou het niet doen.)
Betekenis 2: de andere koek is gewoon anders
Je kunt “andere koek” ook inzetten om aan te duiden dat iets gewoon anders is. Niet op een indrukwekkende manier, maar gewoon, anders. Dan kun je als vertaling “that’s a different story” gebruiken. Komt overeen met ons “dat is een ander verhaal”. Wil je wat sterker aanduiden dat het echt héél anders is, dan is “that’s another thing altogether” misschien beter.
Deze vertalingen zijn niet goed
Daar gaan we weer: vertalers gebruiken vertalingen omdat ze iets van “koek” erin hebben, terwijl die iets anders betekenen. (Ter verdediging van die vertalers: bij ondertiteling kan het zijn dat er iets van een koek in beeld is, en dan moet je natuurlijk wel. Weer een reden dat online woordenboeken zo slecht zijn.)
that’s the way the cookie crumbles = dat is nu eenmaal hoe het gaat
that takes the cake = dat is heel stom
Heddwen Newton is an English teacher and a translator from Dutch into English. She has two email newsletters: English and the Dutch is for Dutch speakers looking to improve their English, but also for near-native speakers who write, translate into, or teach English. Also interesting for people who like to compare Dutch-speaking culture to everybody else in the world. English in Progress keeps English speakers up to date on the latest developments in the English language. Subscribers are mostly academics, English teachers, translators and writers.
Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.
Hij staat vaak in rijtjes onvertaalbare Nederlandse woorden, daarbij is het idee van “ijsberen”, op en neer lopen omdat je zenuwachtig bent of je verveelt, helemaal niet zo moeilijk in het Engels te vatten. In het Engels hebben we daarvoor het werkwoord “to pace” (= op en neer lopen/ schrijden… ijsberen, dus). Vaak zegt men iets als “topace up and down” of “to pace around the house“.
Over “ijsbeer”, “ice bear” en “polar bear”
Het lijkt zo logisch om “ijsbeer” te vertalen naar “ice bear”, maar zo heet de gevaarlijke reus in principe niet in het Engels. Een ijsbeer heet in het Engels een “polar bear” (= poolbeer), omdat hij vlak bij de noordpool woont.
Nu zegt Wikipedia dat je een “polar bear” ook een “ice bear” kunt noemen. Ik had daar zelf nog nooit van gehoord, maar ik ben een Engels corpus ingedoken en het wordt inderdaad soms gebruikt; vaak in een literaire context (er zijn meerdere boeken die zo heten), of anders omdat de schrijver in kwestie het woord “polar bear” al heeft gebruikt, en wilde afwisselen.
Wil je als Nederlander eigenwijs zijn en aan het woord “ice bear” vasthouden (Nederlanders zijn graag eigenwijs als het op hun Engels aankomt, kan ik als docent berichten), dan kun je best goedpraten dat je “ice bear” zegt. Toch raad ik het af, ten eerste omdat het klinkt alsof je een taalfout maakt, ten tweede omdat het met een Nederlands accent nogal klinkt als “ice beer”, een bepaald soort bier.
Vertaal niet het een met het ander
Als je het over heen en weer lopen hebt, dan is *polar bears* of *polar bearing* geen goede vertaling. Machinevertalingen willen nog weleens iets als het volgende voortbrengen:
Bron: linguee.nl, november 2022
Oh oh oh oh oh oh oh.
Heddwen Newton is an English teacher and a translator from Dutch into English. She has two email newsletters: English and the Dutch is for Dutch speakers looking to improve their English, but also for near-native speakers who write, translate into, or teach English. Also interesting for people who like to compare Dutch-speaking culture to everybody else in the world. English in Progress keeps English speakers up to date on the latest developments in the English language. Subscribers are mostly academics, English teachers, translators and writers.
Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.
“Uitbuiken” kwam laatst in de Amerikaanse podcast over de Engelse taal “A Way with Words” voorbij als voorbeeld van een term waar ze in het Engels geen woord voor hebben. Op de pagina die bij de uitzending hoort staat:
The Dutch word “uitbuiken” means “to sit back and relax after dinner,” connoting the idea of comfortably pushing away from the table and perhaps loosening one’s belt.
Hij staat inderdaad op diverse lijstjes online met “onvertaalbare Nederlandse woorden”, zoals deze, deze, en deze.
Echter, anders dan bij een woord als “gezellig” of “uitwaaien“, is “uitbuiken” niet heel moeilijk aan een Engelstalige uit te leggen.
“to (sit back and) relax after a big meal“
“to let the food settle in your stomach” (deze is niet zo appetijtelijk)
of het simpele
“to digest” (= je voedsel verteren) “I’m just going to sit here and digest for a bit” is een beetje een grapje, maar zeker wel iets dat je een Engelstalige zou kunnen horen zeggen
Andere Engelse zinnen en uitdrukkingen die in de buurt komen zijn “to have a food baby”, dat je buik zo dik is van het vele eten dat het lijkt alsof je zwanger bent. Of “to feel sluggish from eating too much” (sluggish = loom, futloos), of “to sleep off your meal” (dan ga je letterlijk een dutje doen).
Heb je één woord nodig dan zit je vaak ook wel goed met “to relax”.
Online woordenboeken zijn weer leuk (not)
Ik klaag op deze site vaak over online woordenboeken, en dit is weer een leuk gevalletje waar het vaak misgaat. Online woordenboeken halen hun vertalingen van vertaalde teksten online, en dat zijn vaak technische documenten. Daarom staat er voor “uitbuiken” vaak “expand” of “bulge”. Dat komt omdat “uitbuiken” ook technisch jargon is voor leidingen die zwellen (geen goed nieuws). En dan krijg je dus weer dit:
Glosbe, 2022
Heddwen Newton is an English teacher and a translator from Dutch into English. She has two email newsletters: English and the Dutch is for Dutch speakers looking to improve their English, but also for near-native speakers who write, translate into, or teach English. Also interesting for people who like to compare Dutch-speaking culture to everybody else in the world. English in Progress keeps English speakers up to date on the latest developments in the English language. Subscribers are mostly academics, English teachers, translators and writers.
Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.
Bron foto: KoolShooters, Pexels (ik heb hem een kwartslag gedraaid, vandaar dat rare perspectief)
Als je in het Nederlands “mimiek” zegt, dan bedoel je iemands gezichtsuitdrukkingen, en ook hoe iemands gezichtsuitdrukkingen in elkaar overgaan. Vaak heb je het ook over de handgebaren en lichaamstaal, maar de gezichtsuitdrukkingen zijn het belangrijkst. Dat eerste kun je ook in het Engels vatten, maar dat tweede is in het Engels een stuk lastiger. Bovendien is “mimiek” een false friend met het Engelse “mimic” of “mimicry”, wat iets heel anders is.
De beste vertaling voor “mimiek” is “facial expressions”, eventueel met “and gestures” of “and body language” erachter. Dat is natuurlijk veel meer een mond vol dan ons mooie, korte “mimiek”.
Ik zie aan je mimiek dat je niet gelukkig bent.
I can see from your facial expression that you are unhappy.
Mimiek is een belangrijk deel van communicatie.
Facial expressions and gestures are an important part of communication.
Let maar even op zijn mimiek, je kunt zien dat hij zenuwachtig is.
If you follow his facial expressions and gestures you can see how nervous he is. Take a look at his face, you can tell he’s nervous. (geen 100% vertaling, wel wat een Engelstalige zou zeggen in dit geval)
Ze heeft een hele toffe mimiek.
moeilijk te vertalen I love the way she moves when she talks. I love her facial expressions and body language. I love the way her personality shows in her facial expressions and gestures. I love her facial features (= gelaatstrekken), I love the way they move.
Een valse vriend die vaak misgaat
Kijk je in een online woordenboek, dan zie je dat “mimiek” vaak vertaald wordt door “mimicry”. Online woordenboeken halen hun gegevens van bestaande vertalingen op het internet, dus dat betekent dat het (professionele) vertalers zijn die deze fout vaak maken.
De reden is, denk ik, dat vertalers Engels die het Nederlands als tweede taal spreken het toch wat minder gangbare Nederlandse woord “mimiek” niet kennen, en dénken dat er “mimcry” bedoeld wordt. Dat past namelijk vaak best in de zin.
Neem de zin “die acteur is bekend vanwege zijn veelzijdige mimiek”. Zo’n Engelse vertaler vat dat op als “die acteur is bekend geworden omdat hij zo veelzijdig mensen na kan doen”. Kan best. Dus zoekt hij het verder niet op, maar vertaalt het als “mimicry” of “mimic” (= nabootser; “that actor has become famous because he is such an impressive mimic“).
Nederlands: nadoen / Engels: mimicry
Alle niet-kloppende vertalingen op een rijtje
“Mimic” en “mimicry” kloppen dus nooit als vertaling. Maakt niet uit hoeveel (online) woordenboeken deze vertaling geven. KLOPT. NIET. NOOIT. IN GEEN ENKEL GEVAL. (Laat het me vooral weten in de comments als je denkt dat ik het mis heb.)
“Mimiek” kán in het Nederlands ook verwijzen naar de kunst van het mimetheater, dus van die witte clowns die aan gebarenkunst doen. Dan is de vertaling “mime”. Maar ik heb het idee dat ook de vertaling “mime” vaker misgaat dan goed. Dat vertalers denken “oh, het gaat om theater, dan zal het wel om mime gaan”, terwijl het dus eigenlijk over de gezichtsuitdrukkingen en bewegingen van de acteur gaat.
Verder heb ik ook “sign language” gezien. Dat betekent “gebarentaal”, dus hoe dove mensen met elkaar praten, en klopt dus zeker niet.
Dwaze False Friend Dagen
September 2022 is voor mij het moment om alle valse vrienden die ik nog klaar had staan te bespreken. Allemaal eruit, twee voor de prijs van één, hoppa!
Heddwen Newton is an English teacher and a translator from Dutch into English. She has two email newsletters: English and the Dutch is for Dutch speakers looking to improve their English, but also for near-native speakers who write, translate into, or teach English. Also interesting for people who like to compare Dutch-speaking culture to everybody else in the world. English in Progress keeps English speakers up to date on the latest developments in the English language. Subscribers are mostly academics, English teachers, translators and writers.
Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.
Een grappige uitdrukking, “zo gek als een deur”, want wat is er eigenlijk zo gek aan een deur?1 Maar belangrijker nog (voor deze site dan): wat voor opties heb je in het Engels als je wilt zeggen dat iemand goed gek is?
Er zijn héél veel Engelse opties voor gekke Harries, geesteszieke dwazen, mensen die niet goed snik zijn… Maar er zijn ook veel problemen. Dit artikel is daarom nogal lang geworden!
Mijn favoriete vertaling? “Nutty as a fruitcake” (“nutty” betekent “gek” en een “fruitcake” is een taart met flink veel gedroogde vruchten en noten2 “notig als een vruchtentaart” dus). Wat ik hieraan zo goed vind, is dat deze uitdrukking lekker gek en grappig is zoals “gek als een deur” bij ons ook, én dat de uitdrukking in zowel Amerikaans als Brits Engels gebruikt en begrepen wordt.
Andere opties zijn “he has a screw loose” of “he is out of his tree“. Niet universeel bekend, maar iedereen zal ze wel begrijpen in context, denk ik. En anders los je het saaier op met “he’s (a bit) crazy” of “he’s (a bit) cuckoo“.
“Cuckoo” is intussen wat ouderwets, maar aan de andere kant daardoor wel weer grappig. Ook goed aan “cuckoo” is dat het zowel Brits als Amerikaans Engels is (je zult hieronder zien dat dat een uitzondering is).
Gek zijn heet vaak anders in Amerikaans en Brits Engels
Hoe leuk ook, “he’s round the bend” (UK) of “round the twist” (UK) zullen door de meeste niet-Britten3 niet begrepen worden.
“He’s behaving like he has bats in his belfry” is dan juist weer Amerikaans. Ik kende hem zelf niet voordat ik dit artikel ging schrijven. De betekenis wordt uit de context natuurlijk wel duidelijk, ook omdat iedereen de term “batty” of “bats” kent in de betekenis “gek” (al is “batty” voor mij als Britse weer een vergeetachtig oud vrouwtje).
De volgende woorden zijn ook allemaal te regionaal voor teksten die voor een algemeen Engelstalig publiek bedoeld zijn (al zullen ze over het algemeen wel begrepen worden, denk ik)
bonkers (UK)
daft (UK)
mental (UK)
barking (UK) (afgekort van “barking mad”)
kooky (US)
screwball (US)
to be a basket case (US)
wacky (US)
loonie (US)
fruit loop/ loopie (US)
cuckoo for Cocoa Puffs (US)
Over deze vertalingen heb ik wat te mekkeren
“He’s out of his mind” of “he’s unhinged” vind ik wat te sterk voor “zo gek als een deur”. Maar als je te maken hebt met iemand die echt de weg kwijt is en wat gevaarlijk (of je wilt gewoon lekker overdrijven), dan kan het natuurlijk wel. Idem voor “unbalanced”, “unzipped”, “deranged” en “crazed”.
“He’s not right in the head” betekent “hij is niet goed bij zijn hoofd” of zelfs “hij is geestelijk gehandicapt” en is niet grappig. Niet leuk als je het over iemand zegt.
Verder zie ik online nog “crazy like a fox“. Dit Amerikaanse idioom betekent dat je gek overkomt, maar eigenlijk heel gewiekst en slim bent. In sommige contexten misschien een goede vertaling, maar let op dat niet-Amerikanen hem over het algemeen niet kennen.
Alles met “mad” raad ik ook af (ja, echt)
Soms doe ik het gewoon, op deze site: me de woede van een oudere generatie Britten op de hals halen. In Internationaal Engels4 hebben we namelijk een probleem met het woord “mad”. Amerikanen begrijpen dit als “boos”, oudere Britten begrijpen dit als “gek”. Het Amerikaanse gebruik is intussen zo aanwezig op het Internet en andere media dat jongere Engelstaligen over heel de wereld eerst heel goed naar de context moeten kijken voordat ze weten wat er bedoeld wordt.
Mijn advies is daarom: blijf helemaal bij het woord “mad” weg. Zeg “angry”, “annoyed” of “cross” als je “boos” bedoelt, en zeg “crazy” of “insane” als je “gek” bedoelt. Dan weet je zeker dat iedereen je bedoeling goed interpreteert.
En dan moet ik dus ook met enorm veel verdriet afraden om “mad as a hatter” en het wat minder gebruikelijke “mad as a March hare” te gebruiken. Die geweldige uitdrukkingen die door Lewis Carol extra beroemd gemaakt zijn in zijn “Alice in Wonderland”.
Ik ben docent Engels, mensen. Zet me voor 30 tieners en ik kan met gemak een 50-minuten-durend, gepassioneerd betoog houden over hoe het werk van Lewis Carol nu nog ons denken en onze cultuur beïnvloedt. Dit doet mij meer pijn dan jullie. Oudere Amerikanen zullen de uitdrukking echt wel kennen en correct interpreteren, maar de jongere generatie? Er zullen er toch veel zijn die zullen denken dat er “boos als een hoedenmaker” bedoeld wordt (de wat nare interpretatie van Johnny Depp zal niet hebben geholpen). Aangezien er zoveel andere opties zijn: toch maar niet. (Auw! Mijn hart!)
Ook “stark raving mad” valt om deze reden af, evenals “mad as a brush“, “mad as a box of frogs” en “barking mad“. Ze zijn zo leuk! Het is zo jammer!
Deze vertalingen raad ik écht af
“Bananas” betekent alleen in de UK dat je gek bent. In US Engels gaat dit meer om wild, extreem enthousiast gedrag. (“The crowd went bananas.”)
“Moonstruck”: dit in de UK intussen ouderwetse woord voor “gek” betekent in US Engels dat je heel erg verliefd bent.
“Flaky” betekende vroeger “excentriek” maar wordt tegenwoordig vooral gebruikt om iemand aan te duiden die niet goed kan plannen en organiseren en daarom nooit zijn afspraken nakomt.
Ik ben ook maar een mens, en soms heb ik iets mis. Weet jij een vertaling die ik nog niet had verzonnen, of heb je iets anders over dit artikel aan te merken? Ik hoor het heel graag! Laat het me hieronder weten, of stuur een mail naar info (a) hoezegjeinhetEngels.nl. Ik pas zo nodig mijn artikel aan, zodat bezoekers aan mijn site altijd de best mogelijke informatie krijgen!
Dit artikel is op 24-08-2022 aangepast. Ik heb mijn wat warrige eerste versie wat aangepast, en ik heb suggesties van een oplettende lezer toegevoegd. Bedankt, Dani 🙂
2Minder lekker dan je zou denken, kan ik melden na een 30-jaar-durende verplichte eetsessie ervan elk jaar met Kerst. Tegenwoordig maak ik een ander soort taart voor mijn eigen kinderen met Kerstmis.
4Internationaal Engels bestaat niet. Onhandig voor Nederlanders, die over het algemeen het liefst in Internationaal Engels willen schrijven, aangezien hun doelgroep zo gemixt is. Daarom probeer ik toch advies te geven over het niet-bestaande Internationaal Engels, zo goed als het kan.
Heddwen Newton is an English teacher and a translator from Dutch into English. She has two email newsletters: English and the Dutch is for Dutch speakers looking to improve their English, but also for near-native speakers who write, translate into, or teach English. Also interesting for people who like to compare Dutch-speaking culture to everybody else in the world. English in Progress keeps English speakers up to date on the latest developments in the English language. Subscribers are mostly academics, English teachers, translators and writers.
Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.
Bron beeld: craiyon.com (dit is online software die plaatjes genereert n.a.v. een geschreven omschrijving. Dit kwam eruit toen ik “crazy as a door” invoerde. Freaky, he?)
Ochtendhumeur!!!! Zo’n stevige. Maar hoe noem je dat in het Engels?
Deze vraag kreeg ik op mijn contactpagina. De vragensteller noemt een paar opties en zegt dan “Of bestaat het hele concept ochtendhumeur (dat ding dat weggaat na 10 uur en genoeg koffie) gewoon alleen maar in Nederland? Dat zou natuurlijk ook best kunnen.“
Nee hoor, vragensteller, dat mensen ’s ochtends de pest erin hebben, dat kennen ze in Engelstalig gebied ook! Er zijn dan ook genoeg vertaalopties, MAAR die hebben een andere grammaticale vorm dan het Nederlandse ochtendhumeur, waardoor de vertaling dan toch weer lastig is, omdat je de zin anders moet vormen.
Veruit de normaalste term om in het Engels te gebruiken is om te zeggen “I am not a morning person” (=ik ben geen ochtendmens). Het Engels onderdrijft graag, en iedereen zal dan ook begrijpen dat dit een “understatement” is, en dat ze s’ochtends beter ruim baan voor je kunnen maken.
Ik geef hieronder ook nog wat andere opties, waarbij ik ook een verschil maak tussen een algemeen ochtendhumeur dat je elke ochtend hebt, en een ééndaagse ochtendhumeur, want dan is de vertaling anders.
Let maar niet op Sandra, ze heeft altijd een ochtendhumeur.
Don’t mind Sandra, she’s not a morning person.
Don’t mind Sandra, she’s a morning grouch (US)/ a morning grump (UK)
In mijn gezin hebben we allemaal een ochtendhumeur.
We are not morning people in my family.
In my family, we tend to be grouchy/ gumpy/ etc in the mornings.
My family is not made up of morning people.
My family rises, but does not shine. (geen vaste uitdrukking, een grapje van mij)
Welke vertalingen vind ik niet zo goed?
Mijn vragensteller zei het zelf al: “morning mood” is geen goede vertaling. Ten eerste omdat je dan niet weet of de bui in kwestie positief of negatief is, maar vooral omdat het geen gangbaar Engels is.
Online woordenboeken geven toch vaak “morning mood” als vertaling, waardoor andere Nederlanders het ook weer gaan gebruiken en het probleem versterkt wordt. Het is geen vreselijke fout: Engelstaligen zullen het wel begrijpen. Maar het klinkt vreemd en niet native. Bijna alle verbindingen met “morning huppeldepup” hebben dit probleem: “morning grumpines”, “morning temper”, “morning crossness” – zal allemaal wel begrepen worden, maar klinkt raar.
De enige vertaling die qua grammaticale vorm lijkt op de Nederlandse is “the morning grumps”, maar dit is geen heel bekend Engels en behoorlijk Brits. Het klinkt leuk, grappig, charmant, maar ik zou ermee oppassen want je kunt hem snel verkeerd gebruiken.
“To be a morning muffle” zag ik ook ergens staan, dit is een letterlijke vertaling van het Duitse “Morgenmuffel” en is geen begrijpelijk Engels. (Al klinkt het wel leuk).
Relevant Kinderen Voor Kinderen liedje
Deze had ik de hele tijd in mijn hoofd tijdens het schrijven van dit artikel, dus nu mogen jullie er ook van genieten.
Heb je een moeilijk te vertalen woord?
Is er een woord of uitdrukking waarvoor je geen goede Engelse vertaling kunt vinden? Laat het me weten op mijn contactpagina, en ik probeer zo snel mogelijk te reageren.
Heddwen Newton is an English teacher and a translator from Dutch into English. She has two email newsletters: English and the Dutch is for Dutch speakers looking to improve their English, but also for near-native speakers who write, translate into, or teach English. Also interesting for people who like to compare Dutch-speaking culture to everybody else in the world. English in Progress keeps English speakers up to date on the latest developments in the English language. Subscribers are mostly academics, English teachers, translators and writers.
Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.
Al zal een slimme Engelstalige de betekenis met een beetje nadenken wel kunnen raden, “choice stress” is geen vaste term in het Engels, en niet de beste manier om “keuzestress” te vertalen. Het klinkt raar, lelijk en veel mensen zullen het niet begrijpen.
Wat is dan wel de juiste vertaling? Die is er dus niet, tenminste niet in een lekker bekkende korte term zoals wij die hebben. In plaats daarvan moet je het doen met iets als “the stress you feel as a result of having too many choices“. Stom he? Vind ik ook.
Ik zag dat andere vertalers “choice overload” hadden bedacht, naar analogie van “information overload“. Geen bestaande term in het Engels, maar ik vind hem mooi bedacht.
Je zult hieronder zien dat ik als vertaling voor “stress” ook soms “anxiety” geef. Dat is wat nieuwerwets, maar naar mijn gevoel in het huidige Engels eigenlijk een betere vertaling voor het gevoel dat “keuzestress” uitdrukt.
Ik weet niet welke studie ik moet kiezen, ik heb zoveel last van keuzestress!
I don’t know which degree programme to choose, there are so many options, it stresses me out! (…), I have so many to choose from, it gives me anxiety!
Het aantal smartphones op de markt leidt bij veel mensen tot keuzestress.
The many smartphones on the market lead to people experiencing anxiety due to choice overload. There are too many smartphones on the market, leading to feelings of stress for people who find there is too much choice.
Met deze tandpasta aan huis heb je geen keuzestress meer bij de drogist.
This toothpaste gets sent to your home meaning you won’t have to spend your time and nervous energy choosing from the many options while shopping.
This toothpaste gets sent to your home meaning you won’t have to think about which one to pick at the store! (niet echt een goede vertaling, wel natuurlijker Engels)
Als iemand een andere vertaling heeft bedacht, graag!
Het is de aard van deze website dat ik vaak niet zo tevreden ben met mijn eigen verzinsels, maar in dit geval kan ik eigenlijk niet geloven dat er echt geen betere vertaling te verzinnen is dan die lange zinnen die ik hierboven heb gemaakt.
Weet je een betere vertaling? Laat het me weten in de comments!
Wat betekent “keuzestress”?
Naar mijn idee betekent “keuzestress” dat er teveel opties zijn om uit te kiezen, en dat dat voor de kiezer stressvol is omdat hij of zij bang is de verkeerde keuze te maken.
Je kunt ook van jezelf zeggen dat je snel last hebt van “keuzestress”. Dan heb je sneller dat gevoel dan andere mensen.
Welke vertalingen vind ik niet zo goed?
Zoals aan het begin al besproken vind ik “choice stress” geen goede vertaling. “Selection stress” en “decision stress” zijn een tikkeltje beter maar die doen het ook niet voor me.
Ik zag ergens “overchoice”. Leuk bedacht, maar geen bestaande term en ook niet intuïtief te begrijpen.
Heb je een moeilijk te vertalen woord?
Is er een woord of uitdrukking waarvoor je geen goede Engelse vertaling kunt vinden? Laat het me weten op mijn contactpagina, en ik probeer zo snel mogelijk te reageren.
Tips&Tricks Tuesday is met vakantie en komt in september weer.
Heddwen Newton is an English teacher and a translator from Dutch into English. She has two email newsletters: English and the Dutch is for Dutch speakers looking to improve their English, but also for near-native speakers who write, translate into, or teach English. Also interesting for people who like to compare Dutch-speaking culture to everybody else in the world. English in Progress keeps English speakers up to date on the latest developments in the English language. Subscribers are mostly academics, English teachers, translators and writers.
Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.
Waar in Nederland de Dikke Van Dale zijn online inhoud angstvallig achter een betaalmuur houdt, hebben vrijwel1 alle grote Engelstalige woordenboekuitgeverijen die strijd opgegeven en al hun content gratis online gekieperd. Ze moesten wel, want hun concurrenten deden het ook. Dat betekent dat er veel hoogwaardige woordenboekcontent is voor het Engels. Helaas is er ook veel laagwaardige content, dus je moet wel weten welke links je het beste kunt kiezen.
Ik ben zelf een groot fan van Collins, een Britse woordenboekuitgever die vroeger niet zo’n grote naam was, maar wiens online woordenboek wat mij betreft de allerbeste is. De lemma’s zijn uitgebreid, duidelijk, actueel, en er wordt goed ingegaan op zowel Amerikaans als Brits Engels. (Waarom dat belangrijk is, beschreef ik hier.)
Als je op Google het woord invult dat je zoekt met “definition” of “meaning” erachter dan rolt er meestal ook een hoogwaardige vertaling uit. Bij mij komt die meestal van Lexico, maar dat ligt aan je instellingen, denk ik.
Slechte woordenboeken om bij weg te blijven zijn onder andere yourdictionary.com, thefreedictionary.com, definitions.net en (kuch) YouTube.
Engels-Nederlands
Helaas staat er geen hoogwaardig gratis woordenboek online voor de combinatie Engels-Nederlands. De twee grote uitgevers, Van Dale en Prisma, hebben allebei gekozen voor een betaalmuur. (Tip: als je student bent, kun je er waarschijnlijk via je universiteit of hogeschool gratis bij. Kijk even op de website van je bibliotheek.)
Je zult het dus moeten doen met één van de niet-gerenommeerde gratis online woordenboeken die er op het internet rondzweven. Deze zijn niet door mensen samengesteld, maar door een algoritme, en gebruiken bestaande vertalingen als basis. Dat dat nogal eens misgaat, daar heb ik vorige week een stukje over geschreven.
Toch heb ik een hele duidelijke favoriet, en dat is Linguee. Dit online woordenboek hoort bij machinevertaler DeepL2, en is er de afgelopen twee jaar flink op vooruitgegaan. Mijn theorie is dat dat komt omdat ze mensen zijn gaan betalen om de lemma’s op foutjes door te lopen. Niet alleen een computer dus, ook mensenwerk.
Andere online woordenboeken zijn glosbe.com, bab.la, reverso.net, mijnwoordenboek.nl, tr-ex.me. Ze hebben allemaal zo hun voor- en nadelen, dus het is maar net wat je fijn vindt.
Voor alle woordenboeken Nederlands>Engels, óók de heilige Van Dale, geldt: ga er niet zomaar vanuit dat een vertaling klopt. Zoek het woord op in een goed Engels-Engels woordenboek om hem te controleren. Andere tip: Google het woord en kijk eens welke plaatjes er tevoorschijn komen. Passen de beelden bij wat jij wilt zeggen?
Gebruik wikipedia als woordenboek
Een andere optie als je op zoek bent naar een Engelse vertaling: zoek hem in het Nederlands op Wikipedia, en verander dan de taal naar het Engels. Op een groot scherm kan dat linksonder door onder “andere talen” op “English” te klikken. Op de smartphone klik je linksboven op het onderstaande icoontje, en kiest dan Engels.
Let op: Engels is niet altijd beschikbaar, de vertaling is niet altijd de beste vertaling, en het is handig om het artikel even te lezen om te controleren of ze het wel echt over hetzelfde hebben. Ook Wikipedia-vrijwilligers maken weleens een foutje.
Staat jouw woordenboek er niet tussen?
Heb jij een favoriet online woordenboek dat ik niet genoemd heb? Of ben je het ergens niet mee eens? Ik hoor het graag hieronder in de comments!
Tips&Tricks Tuesday
Elke dinsdag is het Tips&Tricks Tuesday op hoezegjeinhetEngels.nl. De naam zegt het al, ik geef dan een tip over taal of cultuur voor Nederlandstaligen die Engels schrijven en/of spreken.
Heddwen Newton is an English teacher and a translator from Dutch into English. She has two email newsletters: English and the Dutch is for Dutch speakers looking to improve their English, but also for near-native speakers who write, translate into, or teach English. Also interesting for people who like to compare Dutch-speaking culture to everybody else in the world. English in Progress keeps English speakers up to date on the latest developments in the English language. Subscribers are mostly academics, English teachers, translators and writers.
1Nog wel achter een betaalmuur zit de Oxford English Dictionary. Dat is voor taalkundigen jammer, want de OED, zoals hij liefhebbend genoemd wordt, geeft uitgebreide en betrouwbare historische informatie. Voor normale mensen is er echter genoeg kwaliteit online om dit woordenboek niet nodig te hebben.
2 DeepL levert naar mijn mening de beste machinevertalingen, daar zal ik een andere keer eens een stukje over schrijven.
Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.
Bron foto: eigen werk. Gebruik is vrij, wel graag met vermelding naar deze site.
Je bent waarschijnlijk ooit op mijn site terechtgekomen omdat je hebt gegoogled op iets als “zweverig engels”. Naast mijn site kreeg je toen hits als linguee.nl, reverso.net, bab.la, mijnwoordenboek.nl, glosbe.com en tr-ex.me. Dit zijn allemaal bedrijfjes die geld proberen te verdienen met automatisch gegenereerde vertalingen.
Die vertalingen halen ze van openbaar beschikbare bronnen, oftewel vertalingen die al op het web rondzweven. Een dankbare bron is bijvoorbeeld de EU, die al zijn documenten in alle EU-talen laat vertalen en deze online zet in een mooie file waar de vertalingen allemaal netjes naast elkaar staan (een “translation memory”).
Het probleem is dat deze vertalingen niet altijd even goed zijn. Ik loop er even doorheen.
In context was het een prima vertaling, nu niet meer
Sommige bronnen zijn bijzonder bagger. Zo gebruikt glosbe.com ondertitels om vertalingen te genereren, maar zo’n ondertitel is natuurlijk enorm afhankelijk van wat er op het beeld te zien is. Misschien gooit iemand een speelgoedvarken in de lucht en zegt “look, pigs can fly“. Een ondertitelaar wil dan het grapje vertalen, niet de betekenis, en zal kiezen voor iets als “zie je ze vliegen?” Deze twee zinnetjes zijn geen vertaling van elkaar, ze betekenen niet hetzelfde, en ze zouden dus niet naast elkaar in een woordenboek terecht moeten komen. Maar dat gebeurt dan toch.
Zo heb ik voor mijn artikel over “beter één vogel in de hand dan tien in de lucht” best lang gezocht naar hoe de onderstaande vertaling in vredesnaam kon kloppen. Was “better the monkey in your pocket than the one underfoot” een Engelse uitdrukking waar ik nog nooit van gehoord had?
Bron: glosbe.nl1
Het bleek dat de “uitdrukking” een hersenspinsel was van de schrijver van een aflevering van de Engelstalige serie “Endgame”. Ik heb de aflevering niet gezien, maar waarschijnlijk was er een reden waarom deze zin in de context logisch was. De Nederlandse ondertitelaar heeft voor de vertaling “beter één vogel in de hand dan tien in de lucht” gekozen, wat voor die aflevering waarschijnlijk een prima vertaling was. Die vertaling is via Open Subtitles openbaar gemaakt en wordt nu dus door Glosbe.com als bron gebruikt.
Ik denk dat er heel wat mensen zijn die “better the monkey in your pocket than the one underfoot” als bestaande Engelse uitdrukking op zullen vatten, want het klinkt als een prima plausibele vertaling voor “beter één vogel in de hand dan tien in de lucht”. Ik zie beelden voor me van een Nederlander die een presentatie geeft met deze “uitdrukking” groot op een slide, misschien met een leuk plaatje van een aapje erbij, en een Engelstalig publiek dat geen idéé heeft waar hij het over heeft (maar te beleefd is om dat te zeggen!)
Ook deze vreselijke vertaling klopte waarschijnlijk in de context, maar zoals het er nu staat kan ik alleen maar hopen dat er geen argeloze Nederlandse leerling is ergens die deze vertaling voor “nagenieten” heeft gebruikt.
(Bron: Deze heb ik in 2019 een keer bewaard en ik weet niet meer waar ik hem vandaan had. Ik kan hem gelukkig nergens meer vinden!)
Machinevertalingen als bron
Het algoritme van zo’n online woordenboek kan de kwaliteit van een vertaling niet beoordelen en plempt alles wat hij vindt in zijn lijstje. Sommige van die vertalingen zijn machinevertalingen en qua woordenschat én grammatica incorrect.
Bron: glosbe.com, 2021reverso.net, 2022
Een andere brontaal
Het kan zijn dat er een andere brontaal was voor beide vertalingen. Bijvoorbeeld een Japanse tekst (veel OpenSubtitles komen van Mangafilms en -series) die naar zowel het Nederlands als naar het Engels vertaald is, en dan worden die twee naast elkaar gezet, zonder dat er duidelijk gemaakt wordt dat er een andere brontaal was. Dat is vervelend, want de vertaler Japans>Nederlands heeft misschien een hele andere keuze gemaakt dan de vertaler Japans>Engels.
Soms is het zelfs zo dat beide kanten van de vertaling met een machine uit een andere brontaal vertaald zijn. Dan staat er dus slecht Engels én slecht Nederlands.
Bron: glosbe.com, 2021Bron: glosbe.com, 2021
Vrijwilligers denken ‘bekijk het maar’
Die online bedrijfjes hebben de bovenstaande problemen natuurlijk prima door, maar hoe los je dat op? De meest gekozen oplossing: een knop bij elke vertaling waarmee je kunt aangeven dat een vertaling niet deugt. Als iemand op die knop heeft gedrukt, dan staat er de volgende keer een uitroeptekentje bij, om aan te geven dat er iets mis is.
Ik heb misschien drie keer in mijn leven op zo’n knop gedrukt. Vaak werd me daarna gevraagd om me in te schrijven, maar ik wil mijn emailadres niet zomaar afgeven dus dan laat ik het snel zitten.
Er zijn ook wel sites die geen emailadres vragen, maar ik zie zóveel fouten dat het geen enkel nut heeft elke keer te klikken. Het is dweilen met de kraan open.
Ik gok dat bijna alle bezoekers van dit soort sites ook zo denken, dus dan blijven al die foute vertalingen bestaan.
(Uitzondering hierop is Linguee.nl, die freelancers betaalt om de vertalingen door te lopen. Daarover volgende week meer.)
Geen verschil tussen zeldzame en alledaagse vertalingen
Dit volgende punt is een probleem van woordenboeken in het algemeen, niet alleen de gratis online meuk, maar ik noem hem toch even, want juist voor de taalcombinatie Nederlands-Engels is dit een nare instinker als je iets in het woordenboek opzoekt.
Neem dit woordenboekresultaat:
bron: glosbe.com, 2021
Vroeger betekende “braaf” in het Nederlands “dapper“, en was het Engelse “brave” dus een prima vertaling. Tegenwoordig is “braaf” eigenlijk alleen nog maar het tegenovergestelde van “stout”, en is “brave” een false friend. Dat moet je maar net weten als je onderstaande vertaling ziet.
(Overigens ook weer een waardeloze machinevertaling naar het Nederlands als voorbeeldvertaling.)
Omdat het Nederlands en het Engels zo nauw met elkaar verwant zijn, krijg je dit soort problemen vaker. Zo schreef ik laatst een stuk over het woord “schema” waar een vergelijkbaar probleem speelt.
Maar wat is het alternatief?
Ik denk dat Van Dale en Prisma het prima zouden vinden als ik nu zou zeggen: dus betaal voor een abonnement op een gedegen woordenboek! En als je genoeg geld hebt, zou ik dat ook zeker doen.
Maar de laatste keer dat ik in de online Van Dale keek waren de resultaten net zo beknopt als in het papieren woordenboek, en dat vind ik een groot manco. Ik wil graag voorbeelden, en informatie over hoe vaak een bepaald woord gebruikt wordt en in wat voor soort context. Die informatie krijg ik bij de gratis aanbieders. Omdat ik beide talen goed beheers, kan ik het kaf van het koren scheiden, en ben ik daar toch mee geholpen.
Mijn site, de site waar je nu op zit dus, probeert natuurlijk ook een beetje bij te dragen, maar het Nederlands telt tussen de één en de zestig miljoen woorden (!) en ik behandel 4 of 5 woorden en uitdrukkingen per week, dus dat is nogal een druppel in een oceaan.
De conclusie is dus dat het allemaal nogal behelpen is. Mijn tip: vergelijk meerdere bronnen, en kijk vooral ook even in een Engels-Engels woordenboek om de betekenis en het gebruik van een gevonden woord of uitdrukking te staven.
Ik geef volgende week een tip over de beste gratis Engels-Engels woordenboeken online. Anders dan voor het Nederlands is de keuze daar wel reuze, en ook nog eens kwalitatief goed (hoera!).
En vraag vooral ook op mijn contactpagina naar een vertaling die je nodig hebt! De tijden dat ik meteen kon reageren zijn voorbij, maar als je een vraag stelt zul je zien dat er een week of wat later een stukje over verschijnt.
1 veel van mijn voorbeelden komen van Glosbe.com. Dat komt omdat dat een tijdje de plek was waar ik veel heen ging om mijn eigen taalgevoel te toetsen. Intussen ben ik overgestapt op Linguee.nl, die het iets beter doet. Glosbe.com is niet heel veel slechter of beter dan de andere namen die ik hierboven heb genoemd – ze hebben allemaal zo hun voor- en nadelen.
Heddwen Newton is an English teacher and a translator from Dutch into English. She has two email newsletters: English and the Dutch is for Dutch speakers looking to improve their English, but also for near-native speakers who write, translate into, or teach English. Also interesting for people who like to compare Dutch-speaking culture to everybody else in the world. English in Progress keeps English speakers up to date on the latest developments in the English language. Subscribers are mostly academics, English teachers, translators and writers.
This website uses cookies to improve your experience while you navigate through the website. Out of these, the cookies that are categorized as necessary are stored on your browser as they are essential for the working of basic functionalities of the website. We also use third-party cookies that help us analyze and understand how you use this website. These cookies will be stored in your browser only with your consent. You also have the option to opt-out of these cookies. But opting out of some of these cookies may affect your browsing experience.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. These cookies ensure basic functionalities and security features of the website, anonymously.
Cookie
Duur
Omschrijving
cookielawinfo-checkbox-analytics
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Analytics".
cookielawinfo-checkbox-functional
11 months
The cookie is set by GDPR cookie consent to record the user consent for the cookies in the category "Functional".
cookielawinfo-checkbox-necessary
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookies is used to store the user consent for the cookies in the category "Necessary".
cookielawinfo-checkbox-others
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Other.
cookielawinfo-checkbox-performance
11 months
This cookie is set by GDPR Cookie Consent plugin. The cookie is used to store the user consent for the cookies in the category "Performance".
viewed_cookie_policy
11 months
The cookie is set by the GDPR Cookie Consent plugin and is used to store whether or not user has consented to the use of cookies. It does not store any personal data.
Functional cookies help to perform certain functionalities like sharing the content of the website on social media platforms, collect feedbacks, and other third-party features.
Performance cookies are used to understand and analyze the key performance indexes of the website which helps in delivering a better user experience for the visitors.
Analytical cookies are used to understand how visitors interact with the website. These cookies help provide information on metrics the number of visitors, bounce rate, traffic source, etc.
Advertisement cookies are used to provide visitors with relevant ads and marketing campaigns. These cookies track visitors across websites and collect information to provide customized ads.
