Je staat voor een keuze, en je twijfelt wat je zult kiezen. De keus is niet makkelijk want de opties die je kunt kiezen hebben allemaal zo hun voor- en nadelen. Maar om verder te komen zul je toch echt iets moeten kiezen: je moet de knoop doorhakken. Kies iets, en ga ervoor. Een geweldig spreekwoord waar vreemd genoeg geen bevredigende Engelse vertaling voor bestaat.
Je zult het meestal moeten doen met het saaie “to make a decision“.
In sommige gevallen kun je ook nog kiezen voor “to take the plunge“. Dat betekent “ervoor gáán” en is dus niet in alle contexten de juiste keuze.
Dan hebben we ook nog “to bite the bullet“; dat is een nare knoop die je eigenlijk niet door wilt hakken, maar je zult wel moeten.
| Nederlands | Engels |
| Je hebt geen tijd meer. Je moet nu de knoop doorhakken. | You’re out of time. You have to make a decision. You’re out of time. You have to pull the trigger. (US English, letterlijk: de trekker overhalen – zie hieronder!) You’re out of time. You have to make up your mind. (= beslissen) You’re out of time. You have to make the call. (US English, je kiest tussen een aantal reeds vastgelegde opties) You’re out of time. You have to cut the knot. (= je hebt geen tijd de knoop te ontwarren dus je zult hem moeten doorsnijden; een makkelijke oplossing kiezen. Zie hieronder) |
| Toen heb ik de knoop doorgehakt en ben ik naar Brazilië verhuisd. | Then I took the plunge and moved to Brazil. |
| Ik weet dat je geen werknemers wil ontslaan, maar je bedrijf heeft geen geld meer. Het is tijd om de knoop door te hakken. | I know you don’t want to fire any of your staff, but your company has no money left. It’s time to bite the bullet. I know you don’t want to fire any of your staff, but your company has no money left. It’s time to grasp the nettle. (UK English, letterlijk: de brandnetel vastgrijpen) I know you don’t want to fire any of your staff, but your company has no money left. It’s time to rip the band-aid off. (US English, letterlijk: de pleister eraftrekken) |
Hoe zit het met “to cut the knot”?
Het Engels heeft de uitspraak “to cut the knot“, dit is een verkorte vorm van “to cut the Gordian knot“. Deze staat in de Van Dale als vertaling voor “de knoop doorhakken”, en ik snap de logica helemaal. Deze Engelse uitdrukking heeft namelijk dezelfde herkomst als ons “de knoop doorhakken”.
Het verhaal is ook prachtig: er was eens een hele ingewikkelde knoop in Gordium: de Gordiaanse knoop. Wie deze knoop kon ontwarren, zou heerser van de wereld worden. Alexander de Grote zag dat de knoop nooit met de hand ontward zou kunnen worden, en hakte hem dus gewoon lekker door. (Erg versimpeld, hoor. Lees hier meer.)
De Engelse betekenis van “to cut the knot” staat veel dichter bij dat oude verhaal. Hij wordt gebruikt als er een enorm ingewikkeld probleem is dat iemand dan maar simpel oplost.
When I took this job I was given decades worth of complex paperwork to read. I decided to cut the knot and ask my predecessor for a meeting, and they gave me the key point.
Je zult het met me eens zijn dat “de knoop doorhakken” hier geen goede vertaling is. Het is meer iets van “de makkelijke weg nemen” of “een simpele oplossing kiezen”.
Naar mijn mening is de Nederlandse betekenis “de knoop doorhakken” weggeschoven van die Gordiaanse knoop. Bij ons is die makkelijke oplossing verloren gegaan, en gaat het er vooral om dat je een belangrijke beslissing neemt. In het Engels is het een veel minder gebruikte uitdrukking die veel explicieter teruggrijpt op die oorspronkelijke, onmogelijke knoop.
(Dit is niet de eerste keer dat ik om deze reden tegen de Van Dale inga. Ook “haantje de voorste” en “cock of the walk” betekenden vroeger hetzelfde, maar nu niet meer)
“to cut the knot” heeft in het Engels een tweede betekenis gekregen
Als ik in een groot Engels corpus kijk, zie ik dat “to cut the knot” in bovenstaande betekenis alleen in redelijk hoogdravende teksten gebruikt wordt.
Komt hij in toegankelijkere teksten voorbij, dan betekent hij iets heel anders, namelijk het tegenovergestelde van “to tie the knot” (= trouwen). “To cut the knot” betekent dus scheiden. Neem dit stukje uit The New York Times. Als Nederlander zou je zo denken dat er “de knoop doorhakken” bedoeld wordt, maar ze hebben het echt over “contact opzeggen met je echtgenoot”.
Deze vertalingen ook liever niet
“To pull the trigger” is eigenlijk een goede vertaling, misschien zelfs de vertaling die het meest in de buurt komt. Toch raad ik hem af. Dat komt omdat deze uitdrukking in het Engels niet zo bekend is. Ik ben bang dat non-natives hem niet kennen en alleen aan de letterlijke, gewelddadige betekenis zullen denken; niet zo handig.
“To cut the cord” lijkt misschien op onze knoop, maar dit is toch anders. “The cord” is in dit geval de navelstreng, je verwijst dus naar het moment na de geboorte dat de navelstreng door wordt geknipt. In overgankelijke zin betekent “to cut the cord” dat je een eind maakt aan een afhankelijke relatie.
“I won’t take your money any more, father. I’m going to work and be independent. It’s time to cut the cord!”
Heb je een moeilijk te vertalen woord?
Ik heb dit artikel geschreven n.a.v. een vraag van Debbie op mijn contactpagina. Bedankt voor je vraag, Debbie! Is er een woord of uitdrukking waarvan jij altijd denkt “Hoe zeg je dat nou eigenlijk in het Engels?”. Laat het me weten in een comment.
Dit artikel is op 16-04-2023 bijgewerkt. Ik heb heel fijn commentaar gekregen, waarvoor dank! Toen zag ik zelf ook nog een aantal aanvullingen. Op 05-07-2023 heb ik het stukje over “to cut the knot” toegevoegd n.a.v. een email van Ernie die weer reageerde op deze uitgave van mijn nieuwsbrief waarin ik geen goede keus had gemaakt voor de quiz. Bedankt Ernie!
Heddwen Newton is an English teacher and a translator from Dutch into English. She thinks about languages way too much, for example about how strange it is that these little blurb things are written in the third person.
Heddwen has two children, two passports, two smartphones, two arms, two legs, and two email newsletters.
English and the Dutch examines all the ways Dutch speakers interact with the English language. It has almost 1500 subscribers and is growing every day. Sign up here.
English in Progress is about how the English language is evolving and how it is spoken around the world. It has more than 2300 subscribers and is growing every day. Sign up here.
Meer lezen? GA NAAR EEN WILLEKEURIG ARTIKEL
Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.
Bron foto: eigen werk. Gebruik is vrij, wel graag met verwijzing naar deze site.
Iets vergelijkbaars met ‘bite the bullet’, die ik voor het eerst in Nieuw-Zeeland hoorde, is “to grasp the nettle”. Het is een beetje zoals “rip the band-aid off”, maar dan niet met de implicatie dat de pijn echt tijdelijk is.
Oh, die is heel leuk, bedankt!
Thanks all
Massa’s dank, Heddwen, voor je hulp en je tijd! Dankzij jou kan ik weer verder 😀
Ik dacht dat “bite the bullet” ook in deze context paste, maar ik zie net dat die uitdrukking deze betekenis heeft: een beslissing maken die pijnlijk/onaangenaam is (die meestel vaak wordt uitgesteld), maar wel de beste keuze voor je is.
Hoi S, inderdaad, “bite the bullet” is een nare knoop die je eigenlijk niet wilt doorhakken, maar je zult wel moeten. Er zit niets anders op. Bijvoorbeeld “He was deep in debt but none of his friends would lend him money, so he had to bite the bullet and ask his parents for help.” Goeie!