Terwijl ik een stukje tikte over het vertalen naar het Engels van de term “de praktijk“, kwam ik erachter dat het Nederlandse cliché “de praktijk is weerbarstig” twee interessante kanten heeft. Ten eerste is er geen letterlijke vertaling naar het Engels mogelijk, en is een goede vertaling moeilijk. Ten tweede bestaat er onder vertalers onenigheid over wat deze uitdrukking betekent.
Weerbarstig betekent koppig, hardnekkig, stug. Maar wat betekent het dan als de praktijk weerbarstig is?
Men gebruikt het cliché “de praktijk is weerbarstig” vooral om uit te drukken dat een idee dat in theorie leuk leek, in de praktijk moeilijk om te zetten blijkt, omdat er allerlei onvoorziene problemen zijn. “De praktische realiteit doet koppig en niet wat wij willen”. Zoiets.
| Nederlands | Engels |
| We hadden goede bedoelingen, maar de praktijk bleek weerbarstig. | Moeilijk te vertalen We had good intentions, but reality on the ground was very different from what we had expected. We had good intentions, but in practice, obstacles kept popping up. We had good intentions, but in practice, the problems were much more difficult to solve. We had good intentions, but reality is complex, and we haven’t been able to achieve our goals yet. |
| De praktijk is weerbarstig. (als algemene uitspraak) | Deze Engelse zinnen/uitdrukkingen komen een beetje in de buurt: In theory, there is no difference between theory and practice. In practice, there is. (Geen hele bekende uitdrukking in het Engels, wel goed te begrijpen.) Practice defies theory. (idem) Easier said than done (= makkelijker gezegd dan gedaan) In practice, things are usually not so simple. In the real world, things often just don’t work how you expected them to. |
Er is een tweede lezing mogelijk, maar de meeste mensen vinden die niet kloppen
Bij het kijken naar bestaande Engelse vertalingen van “de praktijk is weerbarstig” kwam ik erachter dat er een tweede lezing is, waarbij “de praktijk” slaat op “de huidige werkwijzen”. Je wilt op bv een kantoor veranderingen doorvoeren, maar de praktijk blijkt weerbarstig: de mensen houden koppig vast aan hun manier van werken en willen niet veranderen. De huidige werkwijzen zijn vastgeroest en kunnen moeilijk veranderd worden.
In deze lezing wordt “We hadden goede bedoelingen, maar de praktijk blijkt weerbarstig. iets als “We had good intentions, but current practices seem to be stubbornly entrenced”. (entrenched = verankerd, vastgeroest)
Toen ik deze vertaling voor het eerst zag, dacht ik “Dit is fout. Dit is een vertaler die het Nederlands niet als moedertaal spreekt en de uitdrukking “de praktijk is weerbarstig” verkeerd heeft geïnterpreteerd.” Maar toen zag ik de vertaling nog een keer. En nog een keer. “Misschien heb ík de uitdrukking “de praktijk is weerbarstig” al heel mijn leven verkeerd geïnterpreteerd,” dacht ik toen.
Gelukkig had ik meer dan honderd collegavertalers om het aan te vragen. Zoals je ziet: vrijwel iedereen is het met mij eens dat het gaat om de uitvoering van een idee in de praktijk, en niet om het vasthouden van werkwijzen.
En, ook goed om te weten: de Vlamingen merkten op dat dit cliché in België niet bekend is.
Deze vertalingen liever niet
Tjonge wat gaat deze vaak mis. Kijkend naar bestaande vertalingen ben ik het met meer dan 50% niet eens.
Vertalers (en machines!) willen graag een vertaling voor dat koppige van “weerbarstig” in de vertaling hebben. Dan krijg je dus Engelse vertalingen met “stubborn”, “unruly”, “persistent”, “defiant”, “recalcitrant”. Allemaal onzin, niet doen.
“Unmanageable” zie ik ook veel. Dit is lelijk Engels, en ik vind het de betekenis niet helemaal goed vatten. “Weerbarstig” is niet hetzelfde als “onmogelijk” of “onhandelbaar”.
Heddwen Newton is an English teacher and a translator from Dutch into English. She thinks about languages way too much, for example about how strange it is that these little blurb things are written in the third person.
Heddwen has two children, two passports, two smartphones, two arms, two legs, and two email newsletters.
English and the Dutch examines all the ways Dutch speakers interact with the English language. It has almost 1200 subscribers and is growing every day. Sign up here.
English in Progress is about how the English language is evolving and how it is spoken around the world. It has more than 1900 subscribers and is growing every day. Sign up here.
Meer lezen? GA NAAR EEN WILLEKEURIG ARTIKEL
Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.
Bron foto: Andrea Piacquadio, Pexels