Hoe zeg je “roomser dan de paus” in het Engels?

Betekenis 1 – overdreven aan de regels houden

De klassieke Nederlandse betekenis voor “roomser dan de paus” gaat niet over geloof of deugdzaamheid, maar over regels. Als je je overdreven sterk aan de regels houdt, dan zeggen we in het Nederlands dat je ‘roomser bent dan de paus’.

Het is een uitdrukking die ik zelf niet vaak gebruik, dus ik heb me voor onderstaande voorbeeldzinnen laten inspireren door Nederlandse krantenartikelen gevonden op Delpher. (Een échte taalkundige zou de zinnen niet veranderd hebben, maar ik ben docent, dus ik heb er mooie voorbeeldzinnen van gemaakt 🙂

Het is geen directe vertaling, maar de vertalingen die ik het mooist vind maken gebruik van de Engelse uitdrukking “to do things by the book” (= je strikt aan de regels houden). Zie hieronder de voorbeelden, en andere vertalingen.

Nederlands	Engels
Tijdens het project hield Marloes zich zó strak aan het draaiboek dat er geen ruimte meer was voor creativiteit. Echt roomser dan de paus, die vrouw.	During the project, Marloes stuck so rigidly to the plan that there was no room left for creativity. Talk about being a total rule fanatic. During the project, Marloes stuck so rigidly to the plan that there was no room left for creativity. Talk about by-the-book.
De regering adviseert zuinig om te gaan met water, toch wast iedereen hier zijn auto. Ik niet, dus mijn auto is vies. Maakt dat me nu roomster dan de paus?	The government says we should save water, but everyone still washes their car. I don’t, so mine’s filthy. Does that make me a goody-two-shoes? The government says we should save water, but everyone still washes their car. I don’t, so mine’s filthy. Am I being too much of a stickler? The government says we should save water, but everyone still washes their car. I don’t, so mine’s filthy. Am I just the only square in town?
Natuurlijk is er privacywetgeving, maar een foto die op straat is genomen, kun je gewoon publiceren. Je moet niet roomser willen zijn dan de paus.	Naturally, there are privacy regulations, but you’re allowed to publish a photo taken in public. You don’t have to outdo the lawmakers. Naturally, there are privacy regulations, but you’re allowed to publish a photo taken in public. Don’t overapply the rules. Naturally, there are privacy regulations, but you’re allowed to publish a photo taken in public. Don’t make it harder than it needs to be.
Ik wil dat we het helemaal goed doen, zodat niemand kritiek op ons kan hebben. In dit geval moeten we echt roomser zijn dan de paus.	I want us to get everything absolutely right so no one can criticize us. We have to be completely by-the-book. I want us to get everything absolutely right so no one can criticize us. Here, we really have to be sticklers to the rules. I want us to get everything absolutely right so no one can criticize us. We need to follow the procedures to the letter.
Ik moet gezond leven van de dokter, dus ik drink niet en ik rook niet. Maar ik ben ook niet roomser dan de paus, hoor. Soms is een patatje ook heel lekker!	The doctor told me to live healthily, so I don’t drink or smoke. But I’m not going overboard, I still enjoy the occasional fries! The doctor told me to live healthily, so I don’t drink or smoke. But I’m not a fanatic, I still enjoy the occasional fries! The doctor told me to live healthily, so I don’t drink or smoke. But I’m not a martyr, I still enjoy the occasional fries!
Wie op de corruptie-afdeling werkt, moet roomser zijn dan de paus.	Anyone working in the anti-corruption department has to be more by-the-book than anyone else. Anyone working in the anti-corruption department has to be a stickler to the rules like no other. Anyone working in the anti-corruption department must follow the rules more rigorously than anyone else.

Deze vertaling liever niet

In het Engels bestaat ook de uitdrukking “to be more catholic than the pope”, en die kán op dezelfde manier als ons “roomser dan de paus” gebruikt worden. De uitdrukking is echter niet zo bekend in het Engels, en wordt vaak verward met de vraag “is the pope catholic?” Een grappig bedoelde rhetorische vraag waarop het antwoord altijd “ja” is.

“Do you want a beer?”
“Is the pope Catholic?!”

Ik zie online meerdere vragen over de eerste uitdrukking die met de tweede beantwoord worden, een duidelijk signaal dat Engelstaligen deze twee compleet verschillende betekenissen met elkaar verwarren.

Áls de uitdrukking gebruikt wordt, dan gaat het meestal over religieus of deugdzaam gedrag, en niet zo zeer over het volgen van regels. (Bron)

Betekenis 2 – overdreven deugdzaam

Dit is wat mij betreft een wat nieuwere betekenis van “roomser dan de paus”, die wellicht vanuit het Engels is overgekomen, omdat men denkt aan de Engelse uitdrukking “holier than thou”. Of dit juist Nederlands is, laat ik aan de lezer over.

Nederlands	Engels
Ik zoek een lieve man, maar hij hoeft ook weer niet perfect te zijn. Niemand is roomser dan de paus.	I’m looking for a kind man, but he doesn’t have to be perfect. Nobody’s a saint. I’m looking for a kind man, but he doesn’t have to be perfect. We all have our flaws. I’m looking for a kind man, but he doesn’t have to be perfect. We’re all human.
Ze kijkt altijd zo veroordelend naar iedereen die vlees eet, alsof zij zelf de enige is met een zuiver geweten. Roomser dan de paus, hoor.	She always looks so judgmentally at anyone who eats meat, as if she’s the only one with a clear conscience. Total holier-than-thou attitude. She always looks so judgmentally at anyone who eats meat, as if she’s the only one with a clear conscience. She thinks she’s on some moral high ground. She always looks so judgmentally at anyone who eats meat, as if she’s the only one with a clear conscience. Like she’s better than the rest of us. She always looks so judgmentally at anyone who eats meat, as if she’s the only one with a clear conscience. Like she’s somehow more virtuous.

Meer lezen? GA NAAR EEN WILLEKEURIG ARTIKEL

Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.

Bron foto: https://www.flickr.com/photos/70589161@N00/23573082295