Het woord “wappie” bestaat al een tijdje om iemand aan te duiden die een beetje gek is. Aan het begin van de coronapandemie werd het woord gebruikt voor complotdenkers en aanhangers van de groep “viruswaarheid” die onconventionele ideeën hebben over bv het ontstaan en de ernst van het coronavirus. Het woord is bijzonder lastig naar het Engels te vertalen. In dit artikel doe ik een poging.
De term die in het Engels het dichtste bij komt qua betekenis is “covidiot” (een samentrekking van “Covid” en “idiot”) maar die is veel harder qua klank en ook qua ondertoon. Ik vind de term “wappie” in het Nederlands wat lieflijks en onschuldigs hebben, vanwege die -ie aan het eind, net als “gekkie” of “meissie”. “Covidiot” heeft dat niet.
De term heeft ook een net iets andere achtergrond en zal daarom door veel mensen anders worden begrepen. Er is echter geen term die dichterbij komt (behalve in Australië dan, zie onderaan).
Hoe kun je “wappie” het beste naar het Engels vertalen?
Ik bespreek hieronder alle termen die in de buurt komen bij het Nederlandse “wappie”:
covidiot – de term “covidiot” begon in maart 2020 de ronde te doen om te verwijzen naar mensen die de risico’s van het virus niet inzagen en bv zonder een mondkapje naar drukke plekken gingen. Intussen is de betekenis van de term uitgebreid naar mensen die als asociaal gezien worden omdat ze gezondheidsadvies negeren en hamsteren, en naar mensen die een afwijkende mening hebben over het vaccin.
Wappie wordt in Nederland ook als geuzennaam gebruikt – mensen noemen zichzelf een wappie en zijn er trots op.
Bij covidiot gebeurt er iets anders: critici van coronamaatregelen gebruiken de term voor mensen die wél gevaccineerd zijn, een mondkapje dragen etc en dragen daarmee uit dat die mensen idioten zijn omdat ze zich door het virus zo bang laten maken. Het is dus zeker geen eenduidige term!
Covid denier – iemand die denkt dat het coronavirus een hoax is en niet bestaat.
anti-vaxxer – iemand die tegen vaccineren is. In principe gaat dit niet alleen over coronavaccinaties, maar over álle vaccinaties, dus ook bv tegen mazelen. (Over de spelling: anti-vaxer met één x kan ook, en is ook logischer (het is ook “mixer” en niet “mixxer”), maar anti-vaxxer zie je veel vaker en is intussen erkend als juiste spelling door de grote dagbladen)
vaccine sceptic – minder sterk dan “anti-vaxxer”, iemand die kritisch staat tegenover vaccins.
Het fenomeen dat mensen twijfelen of ze zich willen laten vaccineren heet “vaccine hesitancy“; een mooie neutrale term waar (nog) niet al teveel negativiteit aan kleeft.
Allemaal niet zo eenduidig dus, vandaar ook dat je in het Engels vaak combinaties ziet:
covidiot anti-vaxxer
covid-denying anti-vaxxer
truth seeker, free thinker en freedom fighter zijn positieve termen die mensen in die hoek voor zichzelf zouden kunnen gebruiken. Zet je ze tussen aanhalingstekens dan kunnen ze best in de buurt komen van “wappie”.
My cousin Darla is a “truth seeker”, so she hasn’t been vaccinated.
pureblood, of pure blood, wordt ook steeds populairder voor ongevaccineerden om naar zichzelf te verwijzen. De gedachtegang is dat hun bloed onaangetast is door het vaccin, en dus “puur”.
Een hele brede term, maar eentje die ik toch ook wilde noemen is conspiracy theorist, complotdenker.
Australië heeft de perfecte vertaling
Australiërs hebben een perfecte vertaling, namelijk “cooker“. A derogatory term for a person involved in protests against vaccine mandates, lockdowns and a range of other issues perceived to be infringing on personal freedom. (Bron)
De betekenis komt overeen, en het woord zelf ook, want “cooker” komt van “cooky” (=een beetje gek). “Someone who has been cooked by the sun too long“, las ik ook ergens. Helaas is dit geen woord dat door Engelstaligen algemeen begrepen wordt, het is echt alleen in Australië bekend.
Andere (niet serieus bedoelde) Australische termen zijn “TikTok scientist“, “plague enthusiast” en “Instagram academic”. (Ik heb ze hier vandaan.)
Dit artikel is op 01-01-2022 aangevuld met “truth seeker”, “free thinker”, “freedom fighter” en “conspirary theorist”. Die had ik eerder nog niet bedacht. Op 12-08-2022 heb ik “pureblood” toegevoegd en een foto gekozen. Op 23-11-2022 kwam ik “cooker” tegen, en op 17-01-2023 “TikTok scientist” etc.
Heddwen Newton is an English teacher and a translator from Dutch into English. She thinks about languages way too much, for example about how strange it is that these little blurb things are written in the third person.
Heddwen has two children, two passports, two smartphones, two arms, two legs, and two email newsletters.
English and the Dutch examines all the ways Dutch speakers interact with the English language. It has almost 1500 subscribers and is growing every day. Sign up here.
English in Progress is about how the English language is evolving and how it is spoken around the world. It has more than 2300 subscribers and is growing every day. Sign up here.
Meer lezen? GA NAAR EEN WILLEKEURIG ARTIKEL
Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.
Bron foto: flickr.com/photos/61798879@N00, CC BY 2.0
Ja, ik zou ook gebruiken: “nuts” of “bonkers” als algemene vertaling, waarschijnlijk op context afhankelijk.
Het woord wappie heeft niet echt een vertaling. Covidiot dekt de lading niet helemaal, omdat covid maar een deel is van het wappie gedoe. Die buffelkop en zijn bende die het kapitool bestormden zijn ook een soort wappies, maar van een veel agressiever soort. “Conspiracy theorist” dekt de lading wel, maar dat bekt dan weer niet zo goed.
Bonkers?
Hoi Frank, als je met het woord “wappie” vooral wil overbrengen dat je de ander niet goed bij zijn/haar hoofd vindt dan kun je inderdaad kiezen voor “bonkers” of een van de vele andere synoniemen voor “gek”. Een snelle copy-paste van een synoniemenwoordenlijst: mad, insane, out of one’s mind, deranged, demented, not in one’s right mind, non compos mentis, unbalanced, unhinged, mad as a hatter, mental, nutty, not (quite) right in the head, cuckoo, loopy, loony, bananas, loco, dippy, screwy, with a screw loose, gaga, not right upstairs, barmy, batty, crackers, doolally, round the twist, off one’s trolley, as daft as a brush, not the full shilling, one sandwich short of a picnic, up the pole, away with the fairies