Het idee dat het een goed idee is om vaardigheden jong aan te leren is natuurlijk ook bij Engelstaligen bekend, dus het is raar dat er geen een-op-een vertaling naar het Engels is van de uitdrukking “jong geleerd is oud gedaan”. Toch zijn er wel wat zegswijzen die in de buurt komen.
Je zegt in het Engels bijvoorbeeld “catch them young” of “get them while they are young“, “start them young“. Daarmee verwijs je naar dieren, bijvoorbeeld wilde paarden, die je moet vangen als ze nog jong zijn wil je ze kunnen trainen. (Het klinkt een beetje alsof er nog een staartje aan de uitdrukking zou moeten zitten, “catch them young and….” maar dat is niet zo.)
Een andere optie is een verdraaiing van “you’re never too old to learn”, daar maak je dan “you’re never too young to learn” van. Geen standaard uitdrukking in het Engels, meer een grapje, maar wel leuk en begrijpelijk.
Ik had laatst in een vertaling een foto met kinderen die een tent op aan het zetten waren waar “jong geleerd is oud gedaan” onder stond. Daar heb ik heel saai “learning skills for life” van gemaakt.
Verder kun je het natuurlijk omschrijven als niets anders werkt “learn something when you’re young, and you’ll never forget it,” of “learning skills at a young age is a good idea“. Zoiets.
| Ach, kijk die kleuter nou, lekker vingerverven. Wordt vast een beroemd schilder later, jong geleerd is oud gedaan! | Aw, look at that preschooler, doing fingerpainting. Bet she’s going to be a famous painter when she’s grown up, it’s great that her parents are starting her so young. |
| Mijn zoon oefent elke dag een uur piano. Jong geleerd is oud gedaan! | My son practices piano for an hour every day. Get them while they are young! My son practices piano for an hour every day. You’re never too young to learn! |
Deze vertalingen liever niet
Dan hebben we het hoogdravende “as the twig is bent the tree is inclined” (zoals het jonge takje wordt gebogen zo zal ook de boom gericht zijn) of “as the twig is bent, so grows the tree“. Een prachtig, en oud, spreekwoord, maar wel eentje die veel Engelstaligen niet kennen en die niet zo makkelijk te begrijpen is. Ook betekent het net iets anders, het gaat minder om vaardigheden en meer om beïnvloeding. Werd je vroeger geslagen dan zul je ook je eigen kinderen slaan, om maar een negatief voorbeeld te noemen.
Ik zie ook de vertaling “What is learned in the cradle is carried to the grave” (soms ook “tomb”). Ten eerste is dit geen Engels spreekwoord, maar de vertaling van een Japans spreekwoord. (Ik heb ook bronnen gezien die het over Frans en Chinees hebben, maar die kon ik niet bevestigen. Japans klopt in ieder geval zeker.) Ten tweede, en dit is belangrijker, is de betekenis anders, dit spreekwoord gaat namelijk over belevenissen in de babytijd die de rest van je leven doorwerken. Als je ouders je nooit liefde toonden, dan heb je daar als bejaarde nog steeds last van, bijvoorbeeld. Dat is iets heel anders dan het optimistische Nederlandse “jong geleerd is oud gedaan”!
De letterlijke vertaling *Taught young, old done* klinkt leuk omdat hij rijmt, maar is helaas zo grammaticaal ondoorzichtig dat een Engelstalige de betekenis er niet uit zal kunnen halen.
“Little pitchers have big ears” is een schattig spreekwoord dat betekent dat kinderen vanalles horen waarvan je denkt “ach dat begrijpen ze toch niet” maar intussen nemen ze het allemaal in zich op. Dat is dus ook weer wat anders.
In online woordenboeken staat ook “teach a skill, save it for a rainy day”, dit is geen Engelse uitdrukking, en rammelt grammaticaal ook nog eens. Het is een gevalletje “online woordenboeken zijn k*t” waar ik al eens een stukje over schreef.
Wat betekent “jong geleerd is oud gedaan”?
De uitdrukking “jong geleerd is oud gedaan” betekent dat het een goed idee is om te beginnen met vaardigheden aanleren als je jong bent, een kind liefst nog, omdat je de vaardigheid dan extra goed onder de knie zult hebben als je ouder bent. Het gaat meestal meer om vaardigheden zoals koken, naaien en timmeren dan om schoolse vakken zoals biologie.
Heb je een moeilijk te vertalen woord?
Is er een woord of uitdrukking waarvoor je geen goede Engelse vertaling kunt vinden? Laat het me weten op mijn contactpagina, en ik probeer zo snel mogelijk te reageren.
Dit artikel is op 22-03-2023 bijgewerkt.
Heddwen Newton is an English teacher and a translator from Dutch into English. She thinks about languages way too much, for example about how strange it is that these little blurb things are written in the third person.
Heddwen has two children, two passports, two smartphones, two arms, two legs, and two email newsletters.
English and the Dutch examines all the ways Dutch speakers interact with the English language. It has almost 1200 subscribers and is growing every day. Sign up here.
English in Progress is about how the English language is evolving and how it is spoken around the world. It has more than 1900 subscribers and is growing every day. Sign up here.
Meer lezen? GA NAAR EEN WILLEKEURIG ARTIKEL
Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.
Bron foto: flickr.com/photos/ceris