Als iemand direct bij levering van koopwaar, of bij gedane arbeid, betaald wil worden, dan zeg je “boter bij de vis”. Vaak wordt het ook gebruikt om aan te geven dat je direct contant voor iets moet betalen, in plaats van dat er een rekening opgestuurd wordt en het via de bank gaat.
Ik kreeg een vraag in mijn emailbox voor de beste vertaling. “Het woordenboek geeft als vertaling van ‘boter bij de vis’ ‘cash down’. Dat is op zich correct, maar mist de gevoelswaarde van de Nederlandse uitdrukking. Weet jij een beter alternatief?”
De mooiste vertaling is “cash on the barrelhead” (Amerikaans Engels) of “cash on the nail” (Brits Engels). Dat betekent min of meer “contant geld op tafel”. Ik moet toegeven dat ik beide uitdrukkingen zelf nog nooit gehoord had. Het is dus geen heel gangbaar Engels (of ik verkeer in de verkeerde kringen).
| Nederlands | Engels |
| Mijn buurman kan je tuinhek wel repareren, maar hij wil wel boter bij de vis. | My neighbour can fix your garden gate, but he expects cash on the barrelhead (US)/ cash on the nail (UK) My neighbour can fix your garden gate, but he expects payment upfront. (= betaling vantevoren) My neighbour can fix your garden gate, but he wants cash on the spot. (= betaling vantevoren of tijdens het werk, in contanten, dus waarschijnlijk zwart) My neighbour can fix your garden gate, but he expects you to pay right away. (= betaling vantevoren, tijdens het werk of direct erna. Beetje onduidelijk. Waarschijnlijk zwart, maar ook dat is onduidelijk.) My neighbour can fix your garden gate, but he expects cash in hand. (= zwart) |
| Vroeger was het altijd boter bij de vis in de fietsenbranche, tegenwoordig kun je elektrische fietsen zelfs leasen. | In the past, it was always cash on delivery in the bicycle industry; nowadays, electric bikes can even be leased. (= contant) In the past, it was always payments upfront in the bicycle industry; nowadays, electric bikes can even be leased. (= vantevoren betalen) |
Betekenis 2: betaling
Of het correct Nederlands is weet ik niet zo goed, maar ik zie dat mensen “boter bij de vis” ook gebruiken om eufemistisch te zeggen dat ze geld willen voor een dienst waar het misschien niet helemaal zuiver is om er geld voor te vragen.
| Nederlands | Engels |
| Ik heb zoveel voor je geregeld, nu is het tijd voor wat boter bij de vis. | I’ve done so much for you, now it’s time to put your money where your mouth is. I’ve done so much for you, now it’s time for my bonus. I’ve done so much for you, now it’s time for some financial acknowledgment. I’ve done so much for you, now it’s time it’s time for a little appreciation. |
| Ik kan die baan wel voor je regelen, maar dan verlang ik (sssh!) wat boter bij de vis. | I can get you that job, but I’ll need a little quid pro quo. I can get you that job, but I’ll need something to sweeten the deal. I can get you that job, but I expect a little something in return. |
Betekenis 3: actie
Ook als het tijd is voor directe actie zegt men soms “boter bij de vis”. Ook hier, of het correct Nederlands is weet ik niet, maar ik zie het wel zo gebruikt worden. (In het Duits wordt “Butter bei die Fische” wel op deze manier gebruikt, dus daar komt het waarschijnlijk vandaan.)
| Nederlands | Engels |
| En nu boter bij de vis. Duidelijke doelstellingen, heldere plannen. | I want to see action now. Clear objectives and concrete plans. I want to see results now. Clear objectives and concrete plans. I want to see real progress now. Clear objectives and concrete plans. |
Heddwen Newton is an English teacher and a translator from Dutch into English. She thinks about languages way too much, for example about how strange it is that these little blurb things are written in the third person.
Heddwen has two children, two passports, two smartphones, two arms, two legs, and two email newsletters.
English and the Dutch examines all the ways Dutch speakers interact with the English language. It has almost 1200 subscribers and is growing every day. Sign up here.
English in Progress is about how the English language is evolving and how it is spoken around the world. It has more than 1900 subscribers and is growing every day. Sign up here.
Meer lezen? GA NAAR EEN WILLEKEURIG ARTIKEL
Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.
Bron foto: Leeloo The First, Pexels