Als niemand ergens enige aandacht aan gaat schenken, dan zeggen we in het Nederlands dat er geen haan naar kraait. (Wellicht heeft dit een Bijbelse herkomst, maar dat weten we niet zeker.)
Wat betekent deze uitdrukking precies?
Bij het schrijven van dit artikel had ik al door dat er twee wat tegengestelde betekenissen voor deze uitdrukking rondzweven: de uitdrukking kan betekenen, dat er iets negatiefs is gebeurd, maar mensen er niet achter gaan komen. De uitdrukking kan ook betekenen, dat er iets negatiefs is gebeurd, maar mensen geven er niet genoeg om om er aandacht aan te schenken.
Voor mijn gevoel was de tweede betekenis de meest gebruikte, maar ik wilde het toch zeker weten.
Ik heb daarom begin juli 2024 aan 262 professionele vertalers gevraagd wat de uitdrukking voor hen betekent. De uitslag is vrij duidelijk.
Betekenis 1: niemand zal er aandacht aan schenken/ zich er druk om maken (maar ze weten het wel)
| Nederlands | Engels |
| – Weet je zeker dat we de regels zomaar kunnen veranderen? – Ach wat, daar kraait geen haan naar! | – Are you sure we can just change the rules? – Whatever, nobody will care! – Are you sure we can just change the rules? – Whatever, nobody will give a f%$#! – Are you sure we can just change the rules? – Whatever, nobody will even notice! – Are you sure we can just change the rules? – Whatever, nobody will say a word! (beetje onnatuurlijk) – Are you sure we can just change the rules? – Whatever, nobody will object! (beetje onnatuurlijk) – Are you sure we can just change the rules? – Whatever, nobody will make a fuss! (beetje onnatuurlijk) |
| Dat bedrijf blijft maar vervuilen en er is geen haan die ernaar kraait. | That company keeps polluting and nobody cares. That company keeps polluting and nobody is doing anything about it. That company keeps polluting and nobody can be bothered to take action. |
Betekenis 2: niemand reageert, want ze weten het niet
Voor mij, en de meeste mensen, betekent “er kraait geen haan naar” dat mensen wel ergens vanaf weten, maar er niets van zeggen.
De betekenis dat “mensen het niet weten” is echter zeker ook een bestaande betekenis. Hij staat ook in Ensie, bijvoorbeeld. Volgens mij is dit een verouderde betekenis, maar de vertaling ervan naar het Engels is wél mooier: “nobody will be any the wiser” of “people will be none the wiser”.
Helaas is schoonheid geen goede reden om een verkeerde vertaling te kiezen – ik zou deze vertaling alleen kiezen als je heel zeker weet dat hij ook zo bedoeld is.
| Nederlands | Engels |
| We zorgen dat de buit goed verstopt blijft en dan kraait er geen haan naar. | We’ll ensure the loot remains well hidden, and no one will be any the wiser. We’ll ensure the loot remains well hidden, and people will be none the wiser. We’ll ensure the loot remains well hidden, and no one will find out. We’ll ensure the loot remains well hidden, and no one will notice. We’ll ensure the loot remains well hidden, and no one will suspect a thing. We’ll ensure the loot remains well hidden, and no one will ever know. |
Heddwen Newton is an English teacher and a translator from Dutch into English. She thinks about languages way too much, for example about how strange it is that these little blurb things are written in the third person.
Heddwen has two children, two passports, two smartphones, two arms, two legs, and two email newsletters.
English and the Dutch examines all the ways Dutch speakers interact with the English language. It has almost 1200 subscribers and is growing every day. Sign up here.
English in Progress is about how the English language is evolving and how it is spoken around the world. It has more than 1900 subscribers and is growing every day. Sign up here.
Meer lezen? GA NAAR EEN WILLEKEURIG ARTIKEL
Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.
Bron foto: raksasok heng, Pexels