Betekenis 1: iemand die anderen helpt
“Ervaringsdeskundige” wordt vooral gebruikt voor iemand die veel weet van een bepaald onderwerp omdat hij of zij er veel ervaring mee heeft, en die anderen helpt die er nu middenin zitten. Vaak gaat het om probleemsituaties zoals dakloosheid, verslaving of ziekte. Iemand die een nare periode heeft doorstaan en nu een aardig leven heeft opgebouwd is vaak beter in staat om iemand anders te helpen die met de problematiek te maken heeft dan iemand die het niet zelf heeft meegemaakt.
Ervaringsdeskundigen worden vaak gebruikt in de zorg, er bestaan tegenwoordig meerdere opleidingen die de ervaringsdeskundigen bv coachingsskills bijbrengen zodat ze anderen nog beter kunnen helpen.
In de Engelstalige wereld worden dit soort mensen “peer supporter” of “peer mentor” genoemd. Het woord “peer” betekent dat de persoon dezelfde achtergrond heeft als de patient; hij of zij staat er niet “boven” zoals een dokter of een psycholoog, maar is gelijkwaardig. Zie bijvoorbeeld deze Engelse site.
Let op: helaas is het wel zo dat “peer mentor” voor Engelstaligen vooral bekend is van opleidingen, de peer mentor is dan de wat oudere student die eerstejaars onder zijn of haar hoede neemt (heet bij ons “mentor”). En veel Engelstaligen zullen de term gewoon helemaal niet kennen. Om die reden is het vaak beter om ook wat extra uitleg te geven.

In de Engelstalige wereld heb je natuurlijk ook nog de AA (Alcoholics Anonymous, bekend van veel films en TV series) waar je een ervarene ex-alcoholist hebt die een nieuw lid onder zijn of haar hoede neemt en helpt. In dat geval heet zo iemand een “AA sponsor“. Dat is wel een heel specifiek geval, maar door de media is deze term zo bekend dat je “ervaringsdeskundige” ook goed kunt uitleggen door bijvoorbeeld te zeggen “It’s like an AA sponsor, but for homelessness.“
Betekenis 2: iemand die artsen vertelt hoe het is
Een andere betekenis van “ervaringsdeskundige” is iemand, vaak een patiënt, die een professional zoals een dokter vanalles kan vertellen over hoe het is om die ziekte te hebben. In dat geval spreek je in het Engels van een “patient expert”.
(Let op: niet “expert patient”, dat is iemand met een chronische ziekte die zelf de controle en het zeggenschap heeft over zijn of haar zorg.)
Betekenis 3: iemand met veel ervaring in een vakgebied
Als je een “deskundige” bent, dan heb je een bepaald vakgebied gestudeerd, maar als je “ervaringsdeskundige” bent, dan heb je er niet voor gestudeerd, maar weet je er veel vanaf omdat je er ervaring in hebt.
“We gingen voor het eerst met de camper op pad, maar gelukkig konden we mijn schoonvader, een ervaringsdeskundige, altijd bellen.”
“Hoe maak je een oude fiets het beste schoon? Ervaringsdeskundige Annemiek vertelt.”
In dit geval vind ik een vertaling met “veteran” wel leuk. “Veteran” betekent “veteraan” (dus uit het leger) maar het kan ook iemand betekenen die veel ervaring heeft in een vakgebied. Gebruik het als bijvoeglijk naamwoord, dan heb je geen verwarring met het legergebeuren.
“We were holidaying with a campervan for the first time, but luckily we could always call my father-in-law, a veteran motorhome owner.”
“What’s the best way to clean an old bicycle? Veteran bicycle mender Annemiek reveals her secrets.”
“Expert“, “master” of “specialist” kan hier ook, weer als bijvoeglijk naamwoord: “expert motorhome owner”, “expert bicycle mender” – het wordt dan wel een beetje een grapje, maar in een informele tekst staat het leuk.
“Enthusiast” (=fan), “connoiseur” (=kenner), “buff” (= fan, Brits, informeel, intussen wat ouderwets) en “nerd” of “ninja” (alleen voor moderne, informele teksten) kunnen dan weer ná datgene waar die persoon veel ervaring in heeft, en dus heel goed in is: “motorhome enthusiast”, “bicycle enthusiast”.
Dan hebben we ook nog “old hand”, die op zichzelf kan staan, maar ook een beetje ouderwets is intussen.
Betekenis 4: iemand die het heeft meegemaakt
Een vierde betekenis is simpelweg “iemand die het heeft meegemaakt”.
“Hoe is het om bijna te verdrinken? Ervaringsdeskundige Annemieke vertelt.”
“Sollicitaties van ervaringsdeskundigen zijn welkom.”
Algemene vertalingen zijn dan bijvoorbeeld “someone with practical knowledge of the issue“, of “someone who has experienced the issue“, “someone with hands-on experience”.
Ik vond laatst op deze website de volgende mooie omschrijving voor ervaringsdeskundige van een Britse organisatie voor welzijn van kinderen en gezinnen: “[people] who have a lived experience of the issues we address and support through our services”.

Betekenis 5: mensen die het vanuit hun ervaring beter weten
“Ervaringsdeskundigen zullen er niet van opkijken: tussen 19:00 en 20:00 uur kun je geen tafeltje krijgen, veel te druk.”
Lezer Chris noemde hieronder “those in the know“, die bij dit soort betekenis goed past. Bedankt, Chris!
Help je mee dit artikel te verbeteren?
Ik ben al bij 5 betekenissen, maar er zijn er vast nog meer! Mis jij nog een vertaling van “ervaringsdeskundige”, of heb je zelf nog een goed idee voor een vertaling? Ik hoor het graag hieronder in de comments!
Heb je een moeilijk te vertalen woord?
Is er een woord of uitdrukking waarvoor je geen goede Engelse vertaling kunt vinden? Laat het me weten op mijn contactpagina, en ik probeer zo snel mogelijk te reageren.
Deze pagina is op 18-09-21 en 24-11-2021 aangevuld en verbeterd.

Heddwen Newton is an English teacher and a translator from Dutch into English. She has two email newsletters:
English and the Dutch is for Dutch speakers looking to improve their English, but also for near-native speakers who write, translate into, or teach English. Also interesting for people who like to compare Dutch-speaking culture to everybody else in the world.
English in Progress keeps English speakers up to date on the latest developments in the English language. Subscribers are mostly academics, English teachers, translators and writers.
Meer lezen? GA NAAR EEN WILLEKEURIG ARTIKEL
Disclaimer: deze site is geen woordenboek. Mijn vertalingen zijn de meningen van één mens, en mijn voorbeelden zijn zelfverzonnen. Meer weten? Kijk dan bij de veelgestelde vragen.
After much deliberation, I’ve decided to translate ‘ervaringsdeskundigen’ as ’those in the know’. In my particular context, it refers to a group of pioneering subject-matter specialists transferring their knowledge to a wider group.
Hi Chris, your comment got sent to my spam, so I was only just able to approve it, sorry about that.
I think in certain contexts “those in the know” definitely fits well as a translation; it’s a great addition.
Thanks for commenting!
Bedankt voor deze post. Ik neem deel aan een online congres rond geestelijke gezondheidszorg en wist niet hoe ik mezelf moest voorstellen als er gevraagd werd wat mijn rol in de zorg is.