Woorden komen vaak in bepaalde combinaties voor, zonder dat daar echt een reden voor is. In het Nederlands zeggen we bijvoorbeeld vaak
“een flinke griep”
maar haast nooit
“een krachtige griep”
Dat is gewoon zo gegroeid. Mensen gebruiken bepaalde woordcombinaties omdat dat de combinaties zijn die ze om zich heen gebruikt horen, en zo versterkt het zichzelf.
Zijn collocaties belangrijk?
Als je Engels (nog) niet zo goed is, dan zijn collocaties niet zo belangrijk. Ik vind het zelfs jammer dat er in sommige schoolboeken al heel vroeg op collocaties gehamerd wordt: laat mensen eerst lekker spreken. Als je een taal niet zo machtig bent, is het eerst zaak om jezelf verstaanbaar te maken. Naarmate je meer spreekt, zowel met native als met niet-native speakers, zul je vanzelf meer gevoel krijgen voor collocaties.
Aan de andere kant, als je Engels al aardig goed is, en je wil graag natuurlijk klinken of schrijven, dan zijn collocaties de extra suiker op de taart. Door collocaties goed te gebruiken ga je meer klinken als een native speaker.
Hoe kun je zorgen dat je de juiste collocaties gebruikt?
Als je een Engelse tekst aan het schrijven bent, of een Nederlandse tekst naar het Engels aan het vertalen, dan is het handig om te zorgen dat de collocaties kloppen. Uiteindelijk kan alleen een native speaker dat Γ©cht goed, vandaar dat goede vertaalbureaus alleen met natives werken.
Maar ook als Nederlander heb je na een tijdje wel een Engels taalgevoel van “wacht, deze combinatie… dat klinkt volgens mij net niet helemaal lekker… Maar hoe moet het dan wel?” Hierbij een paar trucs:
Truck 1: kijk op Google hoeveel hits bepaalde combinaties opleveren
Dat doe je door de woordcombinatie waar je nieuwsgierig naar bent tussen aanhalingstekens te zetten. Dan weet Google dat je precies die combinatie wilt hebben, in die volgorde.
Hieronder zie je bijvoorbeeld dat “een flinke griep” 20800 resultaten geeft, terwijl “een krachtige griep” slechts vier resultaten geeft. Dan weet je meteen dat “een flinke griep” een normale woordcombinatie is, en “een krachtige griep” niet.
Truc 2: kijk in deze “collocation dictionary”
Deze link leidt naar een Britse collocation dictionary waar je voor veel woorden een lijstje vindt van woorden die vaak met dat ene woord samen optrekken. Ik zeg er specifiek “Brits” bij, want collocaties willen nog weleens per regio verschillen.
Helaas heb ik online geen niet-Brits collocatiewoordenboek kunnen vinden. (MacMillan heeft er eentje, maar die is ook Brits, en veel vervelender te navigeren omdat hij geen zoekfunctie heeft.) Het zou mooi zijn om er eentje voor Amerikaans Engels te hebben, als iemand iets weet, ik hoor het graag!
In de collocation dictionary zien we dat “een flinke verkoudheid” het beste vertaald kan worden met “a bad cold”, “a heavy cold” of “a nasty cold”.
Tip 3: vraag het een native speaker
Je moet er wel eentje hebben die enigszins talig is, want ook onder Engelstaligen heb je natuurlijk genoeg mensen die nooit over taal nadenken en er daarom geen uitspraken over kunnen doen. Dat is jammer, want juist als het om collocaties gaat weet iedere Engelstalige “Tom, Dick or Harry” diep van binnen precies wat wel goed klinkt en wat niet, maar niet als je ze er direct naar vraagt. Het helpt om een aantal opties te geven “What sounds more natural? “A heavy cold”, “a powerful cold” or “a hefty cold“?
Een Engelstalige taalprofessional (Zoals ik! Ik dacht ik zeg het even π kan natuurlijk prima een oordeel vellen over de collocaties in een Engelse tekst geschreven door een Nederlander. Al ontkom ook ik er niet aan om regelmatig te controleren of mijn taalgevoel wel klopt, want soms zie je door de woorden de collocatie niet meer.
Hoe zit het met machinevertalingen en collocaties?
Machinevertalingen gaan vaak de mist in als het om collocaties gaat. Neurale netwerken zorgen ervoor dat ze steeds beter worden, juist op dit vlak, maar ze zijn er nog niet. Vooral als de woordcombinatie in de zin wat uit elkaar staat heeft de AI vaak niet in de gaten dat het iets is om rekening mee te houden. Als je een tekst door Deepl haalt is het daarom een goed idee om de collocaties na te lopen.
Dit is trouwens niet het enige dat er mis kan gaan bij een machinevertaling. Daarover een andere keer meer π
Heddwen Newton is an English teacher and a translator from Dutch into English. She thinks about languages way too much, for example about how strange it is that these little blurb things are written in the third person.
Heddwen has two children, two passports, two smartphones, two arms, two legs, and two email newsletters.
English and the Dutch examines all the ways Dutch speakers interact with the English language. It has almost 1500 subscribers and is growing every day. Sign up here.
English in Progress is about how the English language is evolving and how it is spoken around the world. It has more than 2300 subscribers and is growing every day. Sign up here.
Meer lezen? GA NAAR EEN WILLEKEURIG ARTIKEL